Wartości stałych fizycznych takich jak: prędkość światła w próżni, stała grawitacyjna, masa i ładunek elektronu, wydają się być niezmiennymi w czasie i niezależnymi od miejsca. Być może jednak astronomom obserwującym kwazary jaśniejące z odległości miliardów lat świetlnych, udało się zdobyć dowód na to, że wartości jednej lub nawet wielu podstawowych stałych zmieniły się wraz z upływem czasu.

John Webb z University of New South Wales w Australii wraz z kolegami badał spektrogramy 28 kwazarów w celu sprawdzenia wartości stałej atomowej – stałej subtelnej struktury materii. Stała subtelnej struktury materii opisana małą grecką literą alfa jest miarą siły oddziaływania elektromagnetycznego wiążącego elektrony z jądrami atomowymi.

Spektrogramy otrzymane za pomocą teleskopu Keck 1 i przeanalizowane przez zespół Webba wykazują wiele linii absorpcyjnych powodowanych przez obłoki gazu międzygalaktycznego, znajdującego się między Ziemią i jasnymi kwazarami. Niektóre z tych linii zostały wywołane przez jony w obłokach gazu, a długości fal odpowiadające tym liniom są w wielu przypadkach zależne od stałej subtelnej struktury materii. Wykorzystując tę własność, zespół Webba ustalił, że wartość alfa była o 1/100000 mniejsza kiedy Wszechświat osiągnął zaledwie 1/3 swojego obecnego wieku. Wyniki badań zostały opublikowane w Physical Review Letters z 27 sierpnia.

Jeśli zwiększenie wartości stałej atomowej rzeczywiście dokonało się ciągu eonów, to „model standardowy [fizyki cząstek elementarnych] będzie wymagał pomocy chirurga” – komentuje Robert Scherrer – astrofizyk z Ohio State University. Będzie się to również odnosić do utrzymującego się bardzo długo poglądu o niezmienności prędkości światła, którego nie da się już dłużej bronić.

Szereg innych naukowców uważa, że są to jednak wyniki wstępne. Współautor Christopher Churchill z Pennsylvania State University podkreśla, że mimo wyczerpujących poszukiwań zespół nie może znaleźć żadnego błędu systematycznego, który mógłby tłumaczyć to co znaleziono. Konkluduje jednak, że trzeba wykazać pewien poziom sceptycyzmu do czasu potwierdzenia wyników badań przez użycie innego instrumentu (powiedzmy Very Large Telescope w Chile) i innego zbioru promieniujących kwazarów.

Autor

Marcin Marszałek