Księżyc zbliża się do nowiu, przez który przejdzie w przyszły poniedziałek, dlatego noce na koniec wakacji będą ciemne. Jest to dogodny czas dla obserwatorów słabo świecących ciał niebiańskich, w tym komety Garradda (C/2009 P1). Oprócz niej w drugiej części nocy można obserwować 3 planety Układu Słonecznego: Jowisza, Marsa oraz Merkurego.

Naturalny satelita Ziemi jest już po III kwadrze i każdej kolejnej nocy świeci wyraźnie słabiej. Na przełomie lata i jesieni mamy bardzo dobre warunki porannej widoczności Księżyca i przebywających blisko Słońca planet o czym właśnie będzie można się przekonać w najbliższych dniach.

Na początku tygodnia Księżyc przejdzie przez gwiazdozbiór Byka, w którym Słońce przebywa każdego roku od trzeciej dekady maja do trzeciej dekady czerwca. W poniedziałkowy poranek przechodził na południe od Plejad – znanej i ładnej gromady otwartej gwiazd. Faza Księżyca wynosiła wtedy 48%, a od Plejad dzieliło go około 3°.

We wtorek 23 sierpnia Srebrny Glob kontynuuje odwiedziny gwiazdozbioru Byka, przechodząc między dwoma najjaśniejszymi gwiazdami tej konstelacji: Aldebaranem a El Nath. O godzinie podanej na mapce od pierwszej z gwiazd dzieliło go ponad 6,5 stopnia, zaś od drugiej – 4° więcej. Faza Księżyca w tym momencie zmniejszy się do 38%.

Następnego poranka Księżyc znajdzie się na granicy gwiazdozbiorów Byka, Bliźniąt i Oriona. Do tego czasu jego faza zmaleje o kolejne 10%. Tego dnia Srebrny Glob przejdzie między rogami Byka, nieco ponad 1° na północ od gwiazdy ζ Tau, czyli południowego rogu Byka i 6° na południe od El Nath, czyli rogu północnego.

W czwartek 25 sierpnia Księżyc zbliży się do Marsa. Sierp Księżyca będzie już wtedy wąski, ponieważ jego faza będzie wynosiła już tylko 20%, a o godzinie podanej na mapce dystans między tymi ciałami niebiańskimi będzie wynosił około 6°. Czerwona Planeta przebywa obecnie w samym środku gwiazdozbioru Bliźniąt, a warunki jej widoczności wolno się poprawiają, jednak te zmiany wciąż są praktycznie niezauważalne dla naszych oczu. Podobnie, jak w poprzednich tygodniach Mars świeci z jasnością +1,4 wielkości gwiazdowej, natomiast jego tarcza ma średnicę zaledwie 4,6 sekundy kątowej.

Piątek 26 sierpnia zastanie Księżyc między dwoma najjaśniejszymi gwiazdami Bliźniąt: Kastorem i Polluksem a najjaśniejszą gwiazdą Małego Psa – Procjonem. Bliźnięta będą wtedy już dość wysoko (ponad 20° nad widnokręgiem), natomiast Procjon będzie tuż po wschodzie, mniej niż 5° nad horyzontem. Srebrny Glob będzie miał wtedy fazę tylko 12%, ale dzięki korzystnemu nachyleniu ekliptyki do horyzontu będzie wciąż dobrze widoczny na porannym niebie. Od Polluksa Księżyc będzie dzieliło mniej więcej 10°, zaś od Procjona – ponad 13°.

W weekend Księżyc zbliży się do Merkurego, który zbliża się do swojej maksymalnej elongacji zachodniej, którą osiągnie 3 września i już zaczyna być widoczny tuż przed wschodem Słońca, ale więcej o tym poniżej.

Animacja pokazuje położenie Merkurego nad wschodnim horyzontem w czwartym tygodniu sierpnia 2011 roku.     Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Pod koniec tego tygodnia nad wschodnim horyzontem zacznie pokazywać się Merkury. Pierwsza planeta od Słońca Merkury w złączeniu dolnym, Wenus – w górnym„>16 sierpnia przeszła między nami a Słońcem i już 10 dni później można podjąć próbę dostrzeżenia jej tuż przed świtem. Jak podczas każdej widoczności porannej Merkury będzie oddalał się od nas, w związku z czym będzie rosła faza jego tarczy, a początkowo również jasność, za to zmniejszała się będzie średnica kątowa planety. Początkowo Merkury nie będzie świecił zbyt jasno, ale szybko nabierze blasku. Również wysokość nad horyzontem się poprawi.

Szczegóły w poniższej tabeli, pokazującej warunki widoczności planety 45 minut przed świtem:

DataJasność

[mag]

Średnica

kątowa

[„]

Faza

[%]

Wysokość

[°]

26 VIII1,89,3142,7
27 VIII1,59,0173,8
28 VIII1,28,7204,7

W sobotę 27 sierpnia do Merkurego zbliży się Księżyc w fazie bardzo cienkiego sierpa (6%). Warto tego poranka zaopatrzyć się przynajmniej w lornetkę i spróbować odnaleźć naturalnego satelitę Ziemi, będącego około 12° na zachód od planety, około 10° nad horyzontem. Dobę później Księżyc będzie jeszcze bliżej (zaledwie 4°), ale jego faza będzie wynosiła tylko 1%, a ponadto 45 minut przed wschodem Słońca Księżyc będzie znajdował się zaledwie 1° nad horyzontem i jego dostrzeżenie będzie należało do sportów ekstremalnych.

Mapka pokazuje położenie Jowisza w czwartym tygodniu sierpnia 2011 roku.     Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Jeśli ktoś nie może wstawać tak wcześnie, aby obserwować Księżyc, Marsa i Merkurego, to już przed północą dobrze widoczny jest Jowisz. Planeta jest coraz łatwiejsza do obserwacji, a w tym sezonie podczas górowania przebywać będzie około 50° nad horyzontem. W tym tygodniu Jowisz będzie świecił z jasnością -2,6 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza będzie miała średnicę 44″. Wartości te będą już niezbyt odległe od maksymalnych, które zostaną osiągnięte podczas opozycji za 2 miesiące.

Jowisz jest już blisko zmiany ruchu z prostego na wsteczny, co właśnie oznacza tyle, że wchodzi on w okres swojej najlepszej widoczności w ciągu roku. Zmiana ruchu nastąpi w środę 31 sierpnia, a obecnie planet prawie nie porusza się na tle gwiazd.

W układzie księżyców galileuszowych można obserwować coraz więcej zjawisk, ponieważ Jowisz jest widoczny przez coraz większą część nocy. W tym tygodniu będzie można zaobserwować następujące zjawiska:

  • 21 sierpnia, godz. 23:17 – wejście cienia Io na tarczę planety,
  • 22 sierpnia, godz. 0:35 – wejście Io na tarczę planety,
  • 22 sierpnia, godz. 1:27 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 22 sierpnia, godz. 2:42 – zejście Io z tarczy Jowisza.
  • 23 sierpnia, godz. 0:04 – wyjście Io zza tarczy planety (koniec zakrycia),
  • 24 sierpnia, godz. 1:12 – wejście Europy w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 24 sierpnia, godz. 3:44 – wyjście Europy z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
  • 24 sierpnia, godz. 3:52 – wejście Europy za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 24 sierpnia, godz. 23:12 – wejście Ganimedesa za tarczę Jowisza, tuż przy północnym krańcu (początek zakrycia),
  • 25 sierpnia, godz. 0:38 – wyjście Ganimedesa zza tarczy planety (koniec zakrycia),
  • 25 sierpnia, od wschodu Jowisza (około 21:45) cień Europy na tarczy planety,
  • 25 sierpnia, godz. 22:52 – zejście cienia Europy z tarczy planety,
  • 25 sierpnia, godz. 23:00 – wejście Europy na tarczę Jowisza,
  • 26 sierpnia, godz. 1:21 – zejście Europy z tarczy planety,
  • 28 sierpnia, godz. 4:01 – wejście Io w cień planety (początek zaćmienia),
  • 29 sierpnia, godz. 1:11 – wejście cienia Io na tarczę planety,
  • 29 sierpnia, godz. 2:25 – wejście Io na tarczę planety,
  • 29 sierpnia, godz. 3:20 – zejście cienia Io z tarczy planety,
  • 29 sierpnia, godz. 4:32 – zejście Io z tarczy planety.

Mapka pokazuje położenie komety Garradda (C/2009 P1) w czwartym tygodniu sierpnia 2011 roku.     Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

W tym i przyszłym tygodniu, dzięki słabo świecącemu Księżycowi będą bardzo dobre warunki widoczności komety Garradda. W ciągu najbliższych dni kometa przejdzie przez gwiazdozbiory Strzały oraz Liska, a podczas górowania (około godziny 22:00) przebywa prawie 60° nad południowym horyzontem. Jest więc bardzo dobrze widoczna z naszego kraju. Kometa świeci z jasnością około +8 magnitudo, jest więc dostępna do obserwacji przez większe lornetki i teleskopy.

W najbliższych dniach warto zwrócić uwagę na noc z piątku 26 sierpnia na sobotę 27 sierpnia. Tej nocy kometa przejdzie bardzo blisko niezbyt okazałej gromady kulistej gwiazd M71. Jasność M71 wynosi około 8,5 magnitudo, a podczas największego zbliżenia kometa Garradda przejdzie około 9 minut kątowych (czyli mniej więcej 1/3 średnicy tarczy Słońca lub Księżyca) od niej. Dla osób dysponujących odpowiednim sprzętem astronomiczno-fotograficznym będzie to wspaniała okazja do zrobienia ładnego zdjęcia.

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher