Marzec będzie bardzo ciekawym miesiącem dla miłośników astronomii, ponieważ w drugiej dekadzie miesiąca na polskim niebie będzie widoczna jasna kometa, ale o tym więcej napiszę następnym razem. Natomiast ten tydzień zacznie się ciekawym zakryciem dość jasnej gwiazdy przez zbliżający się do nowiu Księżyc. Na wieczornym niebie można obserwować Jowisza, ale tylko w pierwszej połowie nocy. Po jego zachodzie na południowo-wschodnim niebie można obserwować coraz jaśniejszego Saturna.

Księżyc powoli zbliża się do nowiu, który w tym miesiącu będzie miał miejsce w przyszły poniedziałek 11 marca. Do tego czasu będzie można śledzić, jak Srebrny Glob przemierza najbardziej na południe wysuniętą część swojej orbity, każdej kolejnej nocy wschodząc wyraźnie później i nie wznosząc się wyżej niż jakieś 20° nad horyzont w momencie przejścia przez południk lokalny. Do niedzieli 10 marca Księżyc odwiedzi gwiazdozbiory Skorpiona, Wężownika, Strzelca i Koziorożca, mijając po drodze kilka jasnych gwiazd, jedną z nich zakrywając.

Zakrycie zdarzy się już pierwszej nocy tego tygodnia, czyli w poniedziałek 4 marca, około godziny 3:45 naszego czasu (zatem niewiele po dodaniu tej notki). Księżyc zakryje gwiazdę ω1 Skorpiona, której jasność obserwowana wynosi +3,9 magnitudo. Jest to jaśniejsza z pary gwiazd ω1 – ω2 Scorpii, gwiazd położonych mniej więcej 1° od jasnej gwiazdy Graffias. W momencie zakrycia Księżyc będzie miał fazę 58%, stąd atrakcyjniejszym zjawiskiem będzie odkrycie, które zajdzie przy ciemnym brzegu księżycowej tarczy, mniej więcej godzinę po zakryciu. Zakrywana gwiazda jest jasna, a więc zarówno zakrycie, jak i odkrycie powinno być widoczne nawet przez lornetkę. Szczegóły zjawiska dla kilku miast w Polsce podaje poniższa tabela:

Zakrycie gwiazdy ω1 Scorpii przez Księżyc (58%) 4 marca 2013 r.
MiastoZakrycieOdkrycie
Gdańsk3:454:45
Kraków3:474:45
Krosno3:474:46
Łódź3:464:45
Poznań3:434:41
Suwałki3:494:51
Szczecin3:414:38
Warszawa3:474:48
Wrocław3:434:40
Żywiec3:464:43

Poza nami zakrycie będą mogli obserwować mieszkańcy prawie całej Europy (z wyjątkiem mieszkańców półwyspu Iberyjskiego, wysp Morza Śródziemnego oraz północnych krańców Skandynawii). Natomiast mieszkańcy Afryki Centralnej zobaczą jeszcze atrakcyjniejsze zakrycie gwiazdy Graffias.

Czwartek 7 marca zastanie Księżyc już we wschodniej części konstelacji Strzelca. Do tego czasu faza księżycowej tarczy spadnie do 25%. Nad ranem naturalny satelita Ziemi świecił będzie 8° na północ od Nunki – najjaśniejszej gwiazdy tej konstelacji.

Kolejne 24 godziny później Srebrny Glob przemieści się już do gwiazdozbioru Koziorożca, zmniejszając przy tym fazę do 15%. Z naszego kraju będzie można obserwować zbliżanie się Księżyca do dwóch jasnych gwiazd tej konstelacji: Algedi (α Cap) i Dabih (β Cap). Szczególnie interesujące będzie spotkanie z tą drugą gwiazdą. O godzinie podanej na mapce odległość między wspomnianymi ciałami niebiańskimi będzie wynosić jeszcze 3,5 stopnia, ale do południa zmniejszy się ona do mniej niż 0,4 stopnia, czyli mniej, niż wynosi średnica Księżyca. Natomiast mieszkańcy Afryki Zachodniej będą mogli być świadkami zakrycia tej gwiazdy przez Księżyc.

Mapka pokazuje położenie Saturna i Księżyca w końcu pierwszej dekady marca 2013 roku.

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Zanim będzie można zwrócić swój wzrok na Księżyc warto przenieść go na Saturna. Planeta z okazałymi pierścieniami wschodzi już przed godziną 22:00 i z jasnością +0,4 magnitudo jest zdecydowanie najjaśniejszym obiektem gwiazdowym w tym obszarze nieba. W chwili, gdy Księżyc będzie zakrywał gwiazdę ω1 Sco, będzie znajdował się ponad 23° od Saturna (i jednocześnie 7,5 stopnia od Antaresa), ale w następnych dniach szybko oddali się od planety. Przez teleskopy można obserwować tarczę planety, która ma już 18 sekund kątowych średnicy. Maksymalna elongacja Tytana (zachodnia) przypada w tym tygodniu w piątek 8 marca.

Mapka pokazuje położenie Jowisza w końcu pierwszej dekady marca 2013 roku.

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Mniej więcej do godziny 1 po północy widoczny jest Jowisz. Gazowy olbrzym oddala się od Ziemi i jest widoczny coraz gorzej: średnica jego tarczy spadła do 38″, a jasność – do -2,3 magnitudo. Jowisz coraz szybciej przesuwa się na wschód i jest już prawie dokładnie na północ od Aldebarana (obecnie oba ciała niebiańskie dzieli od siebie ponad 5°). W układzie księżyców galileuszowych można będzie zaobserwować następujące zjawiska:

  • 4 marca, godz. 0:58 – wyjście Europy zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 4 marca, godz. 1:06 – wejście Europy w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 4 marca, godz. 1:20 – Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia).
  • 4 marca, godz. 22:32 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 4 marca, godz. 23:52 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 5 marca, godz. 0:44 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 5 marca, godz. 19:48 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
  • 5 marca, godz. 19:50 – Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 5 marca, godz. 19:52 – wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
  • 5 marca, godz. 20:06 – wyjście Ganimedesa z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
  • 5 marca, godz. 22:28 – zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
  • 5 marca, godz. 23:28 – wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
  • 6 marca, godz. 18:20 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza (sam księżyc na tle tarczy od zmierzchu),
  • 6 marca, godz. 19:14 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 6 marca, godz. 20:36 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 7 marca, godz. 21:10 – Kalisto 3″ na południe od brzegu tarczy Jowisza,
  • 11 marca, godz. 1:06 – Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia).

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher