Prawie dokładnie w środku nadchodzącego tygodnia, w środę 11 listopada wczesnym wieczorem Księżyc przejdzie przez nów. Stąd w poniedziałek i wtorek 9 oraz 10 listopada będzie go można dostrzec przed świtem (gdzie oprócz niego widoczne są planety Wenus, Jowisz oraz Mars), a pod koniec tygodnia – nisko nad południowo-zachodnim widnokręgiem, gdzie obecnie nie przebywa żadna z planet krążących wokół Słońca. Przez większą część nocy można obserwować dwie ostatnie planety Układu Słonecznego, czyli Neptuna z Uranem. Pierwsza z wymienionych planet właśnie wykonuje zakręt na swojej drodze na niebie i zmienia ruch z wstecznego na prosty.

Przebywające na porannym niebie planety Wenus, Mars i Jowisz tworzą coraz szerszy układ, stopniowo oddalając się od siebie nawzajem, co jest spowodowane ich różną prędkością przesuwania się po nieboskłonie. Oczywiście najszybciej robi to Wenus, która w ciągu tygodnia pokonuje ponad 7,5 stopnia. W tym samym czasie Mars przemieszcza się o ponad 4°, zaś najwolniejszy Jowisz – niewiele ponad 1°. Na początku tygodnia Wenus od Jowisza będzie dzieliło 12,5 stopnia, zaś pod jego koniec będzie to prawie 6° więcej. Rósł będzie również dystans między Wenus a Marsem, który w ciągu tygodnia zwiększy się od niecałych 3° w poniedziałek 9 listopada do prawie 6° w niedzielę 15 listopada.

Wszystkie 3 planety będą wędrowały blisko gwiazd o jasnościach w okolicach +4 magnitudo. Jowisz w weekend przejdzie ok. 40 minut kątowych na południe od gwiazdy σ Leonis, Mars na początku tygodnia minie gwiazdę Zavijava (β Vir) w odległości o 10' większej, natomiast Wenus w piątek 13 listopada zbliży się gwiazdy Zaniah (η Vir) na zaledwie 4 minuty kątowe (co będzie można próbować dostrzec przez teleskopy o wschodzie Słońca)! Niestety duża różnica jasności między gwiazdą a planetą będzie utrudniała dostrzeżenie tej pierwszej. W najbliższych dniach jasność Wenus będzie wynosiła -4,3 wielkości gwiazdowej, natomiast jej tarcza będzie miała średnicę 20″ i fazę 60%. Wolno zwiększa blask Czerwona Planeta, która pod koniec tygodnia będzie miała jasność +1,6 wielkości gwiazdowej. Niestety jej tarcza jest mała, ze średnicą wciąż poniżej 5″. Blask Jowisza także rośnie i w tym tygodniu przekroczy -1,9 magnitudo, zaś tarcza największej planety Układu Słonecznego urośnie do 34″.

Natomiast w układzie księżyców galileuszowych Jowisza będzie można dostrzec następujące zjawiska (lista na podstawie strony Sky and Telescope oraz programu Starry Night):

  • 9 listopada, godz. 1:48 – wejście Ganimedesa na tarczę Jowisza,
  • 9 listopada, godz. 5:08 – zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
  • 10 listopada, godz. 4:18 – wyjście Europy zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 12 listopada, godz. 6:18 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 12 listopada, godz. 6:23 – minięcie się Europy (N) i Ganimedesa (S) w odległości 9″, 84″ na zachód od tarczy Jowisza,
  • 13 listopada, godz. 3:26 – wejście Io w cień Jowisza, 16″ na zachód od tarczy planety (początek zaćmienia),
  • 13 listopada, godz. 6:30 – wejście Kallisto w cień Jowisza, 76″ na zachód od tarczy planety (początek zaćmienia),
  • 13 listopada, godz. 6:50 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 14 listopada, godz. 0:46 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 14 listopada, godz. 1:56 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 14 listopada, godz. 3:06 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 14 listopada, godz. 4:12 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 15 listopada, godz. 1:20 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 15 listopada, godz. 3:52 – minięcie się Ganimedesa (N) i Kallisto (S) w odległości 11″, 201″ na wschód od tarczy Jowisza,
  • 15 listopada, godz. 4:49 – minięcie się Europy (N) i Io (S) w odległości 5″, 47″ na wschód od tarczy Jowisza,
  • 15 listopada, godz. 6:44 – wejście cienia Europy na tarczę Jowisza.

W pierwszych dwóch dniach tego tygodnia planetom z dość daleka będzie przyglądał się Księżyc. W poniedziałek 9 listopada, na godzinę przed świtem (na tę porę wykonane są mapki animacji), Księżyc będzie miał fazę niewielkie 6% i będzie zajmował pozycję na wysokości prawie 15° nad południowo-wschodnim widnokręgiem. Niecałe 6° prawie dokładnie pod Księżycem będzie się znajdowała Spika, czyli najjaśniejsza gwiazda konstelacji Panny, zaś niecały stopień nad nim – gwiazda θ Vir). Znajdująca się wtedy najbliżej Księżyca Wenus będzie odległa od niego o ponad 18°. Dobę później tarcza Srebrnego Globu będzie oświetlona w zaledwie 2% i o tej samej porze będzie świecić jakieś 5° nad widnokręgiem. Tego ranka Spica będzie oddalona od Księżyca o ponad 8° a wypatrzyć będzie ją można na godz. 2 względem naturalnego satelity Ziemi.

Mapka pokazuje położenie Księżyca w połowie listopada 2015 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

W środę 11 listopada wieczorem, dokładnie o 18:47 naszego czasu, Księżyc przejdzie przez nów, zatem tego i następnego dnia będzie on niewidoczny, ale już w piątek 13 listopada można próbować odnaleźć go bardzo nisko nad widnokręgiem, tuż po zmierzchu. Tego dnia, godzinę po zachodzie Słońca (na tę porę wykonana jest mapka), tarcza Srebrnego Globu będzie oświetlona tylko w 4% i będzie zajmowała pozycję na wysokości około 3°, zatem jej dostrzeżenie wtedy będzie wyzwaniem nawet dla doświadczonych obserwatorów (bardzo pomocna w szukaniu Księżyca będzie nawet najmniejsza lornetka).

W sobotę 14 listopada tarcza naturalnego satelity Ziemi zwiększy fazę do 8% i o tej samej porze będzie się znajdowała na wysokości około 8° nad widnokręgiem. Ostatniego dnia tego tygodnia Księżyc będzie miał tarczę oświetloną już w 15% i około godz. 15:50 świecić będzie prawie 15° nad widnokręgiem, zatem jego odnalezienie tego wieczoru nie powinno sprawiać już kłopotów. A jeśli się to uda, to mniej więcej 9° od niego na godz. 8 będzie można odnaleźć gwiazdę Nunki, czyli jedną z jaśniejszych gwiazd tej konstelacji.

Mapka pokazuje położenie planet Uran i Neptun w drugim tygodniu listopada 2015 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Przez dużą część nocy można obserwować dwie ostatnie planety Układu Słonecznego, czyli Neptuna z Uranem. Pierwsza z planet miała opozycję już ponad 2 miesiące temu i najwyżej nad widnokręgiem przebywa około godziny 19, na wysokości niecałych 30°. Neptun obecnie prawie stoi w miejscu, ponieważ jest w trakcie zmiany swojego ruchu z wstecznego na prosty, co stanie się na początku przyszłego tygodnia. Neptun świeci obecnie z jasnością jakieś +7,9 magnitudo, a zakręca w odległości 20' (2/3 średnicy kątowej Księżyca) od mającej o prawie 1,5 magnitudo większą jasność obserwowaną gwiazdy HIP 111398 oraz niecałe 1,5 stopnia od gwiazdy σ Aquarii, wokół której kreślił pętlę rok temu.

Od opozycji Urana mija właśnie miesiąc, stąd ta planeta wciąż przesuwa się ruchem wstecznym, a jasność jest wciąż duża i wynosi +5,7 magnitudo. Siódma planeta Układu Słonecznego przechodzi obecnie niecałe 2° na południe od gwiazdy ε Ryb.

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher