Zdjęcie w tle: NASA/ESA and The Hubble Heritage Team (STScI/AURA)

O obiekcie:

Numer 104 w katalogu Messiera nosi spektakularnie przedstawiająca się na fotografiach galaktyka spiralna o nazwie Sombrero. Wokół jasnego jądra galaktyki widnieje ciemny pas pyłu, nadając jej kształt kapelusza z szerokim rondem. Jest to najjaśniejszy obiekt tego typu w promieniu niemal 33 milionów lat świetlnych od Drogi Mlecznej. Jednak nie tylko ze względu na wygląd astronomowie kierują w jej stronę swoje teleskopy – znajduje się w niej jedna z najbardziej masywnych czarnych dziur, jakie udało nam się odkryć w pobliskich galaktykach. Jej masa szacowana jest na około miliard mas Słońca.

M104 należy do Gromady w Pannie. Może zawierać nawet 2000 gromad gwiazd. Naukowcy podejrzewają, że w jej centrum nie powstają już nowe gwiazdy – jedynie w pasie pyłu i gazu, rondzie kapelusza, wciąż trwa aktywność gwiazdotwórcza. Galaktyka znajduje się ponad 28 milionów lat świetlnych od nas i oddala ogromną szybkością 1024 km/h.

Galaktyka została odkryta przez francuskiego astronoma nazwiskiem Pierre Méchain 11 maja 1781 roku. Uznał ją za mgławicę, a Charles Messier, wpisując ją na swoją osobistą listę, nie poprawił tego błędu. I tak oto M104 nie została dodana do katalogu, póki 140 lat później Francuz Camille Flammarion nie odnalazł listy Messiera. Zidentyfikował on galaktykę jako NGC 4594 i uznał, że powinna znaleźć się w katalogu. W 1784 całkowicie niezależnie Galaktykę Sombrero odkrył William Herschel, który zauważył ciemny pas dzielący ją na dwie części. Pół wieku później kolejny astronom, William Henry Smyth, dostrzegł we wnętrzu „mgławicy” pojedyncze gwiazdy.

Główne zdjęcie jest połączeniem trzech mniejszych fotografii. Niebieska, wykonana przez teleskop Chandra X-Ray, przedstawia obłoki gorącego gazu we wnętrzu galaktyki i kwazary poza nią. Zielony obraz pochodzi z Teleskopu Hubble’a i wyraźnie widać na nim obręcz pyłu, blokującą światło widzialne przed dotarciem do obserwatora. Pył ten świeci na ostatnim zdjęciu, wykonanym w podczerwieni.

Podstawowe informacje:

  • Typ obiektu: Galaktyka spiralna
  • Numer w katalogu NGC: NGC 4594
  • Jasność: 8,98
  • Gwiazdozbiór: Panna
  • Rektascensja: 12h 39min 59,4s
  • Deklinacja: -11° 37ʹ 23ʺ
  • Rozmiar kątowy: 8,7ʹ x 3,5ʹ

Jak i kiedy obserwować:

Do obserwacji M104 potrzebny jest teleskop i ciemne niebo. W wyjątkowo dobrych warunkach istnieje szansa, by zobaczyć galaktykę przez większą lornetkę. Można ją znaleźć 11,5 stopnia na zachód od gwiazdy Spica (α Vir), najjaśniejszej gwiazdy w Pannie. Najlepszym czasem na obserwacje jest wiosna.

Położenie galaktyki spiralnej Sombrero (M104) na niebie.

Autor

Matylda Kołomyjec

Studentka akustyki. W Redakcji AstroNETu od 2020 roku, w chwili obecnej głównie Korekta.