Pod koniec sierpnia wraz z rosyjskim statkiem transportowym Progress na pokład Międzynarodowej Stacji Kosmicznej dotarł drugi europejski eksperyment naukowy – The Granada Crystal Box Experiment. Celem eksperymentu jest poznanie struktury cząsteczek białek.

Pudełko, w którym umieszczono eksperyment, nie wygląda imponująco. Jego wymiary to 13 na 13 na 8 centymetrów.

Na Ziemi pudełko waży około kilograma, zaś znajdując się na pokładzie Stacji nie waży nic. I o to właśnie w eksperymencie chodzi, gdyż wytwarzane w jego wnętrzu kryształy białkowe są pozbawione skaz powodowanych przez oddziaływanie grawitacyjne na Ziemi.

Naukowcy badają strukturę białek, korzystając z techniki krystalografii. Prześwietlają kryształy białkowe promieniami Roentgena i analizują otrzymane obrazy, tworząc trójwymiarowy model molekuły białka. Oczywiście wyniki są tym lepsze, im doskonalszymi kryształami dysponują naukowcy.

Unikalne biologiczne właściwości białek są silniej związane z ich strukturą przestrzenną niż ze składem chemicznym. Dokładne poznanie budowy białek spowodowałoby znaczny postęp w biologii molekularnej i w technice projektowania lekarstw.

Finansowany przez Europejską Agencję Kosmiczną (ESA) eksperyment został zaprojektowany i przygotowany przez naukowców z Laboratorio de Estudios Cristalograficos należącego do uniwersytetu w Granadzie w Hiszpanii.

Eksperymenty związane z kryształami białkowymi są już przeprowadzane na orbicie od kilku lat, z różnymi skutkami. Dotąd otrzymywane kryształy były stosunkowo małe, co powodowało trudności w ich analizie.

Zespół naukowców z Granady stosuje nową technikę krystalizacyjną, polegającą na „hodowli” kryształów wewnątrz bardzo cienkich rurek – kapilar. Liczą, że zjawiska uniemożliwiające wzrost kryształów w kapilarach na Ziemi, nie wystąpią w stanie nieważkości i otrzymane kryształy będą znacznie większe niż uzyskiwane dotychczas.

Eksperyment nie wymaga ani zasilania, ani uwagi załogi. Jeśli wszystko pójdzie dobrze, jego efekty wrócą na Ziemię 31 października i być może pozwolą odkryć kilka tajemnic białek.

Autor

Marcin Marszałek