Yohkoh – satelita obserwujący promieniowanie Roentgena Słońca z orbity okołoziemskiej przestał działać w wyniku niefortunnego zbiegu okoliczności. Nie wiadomo, kiedy i czy uda się go ponownie uruchomić.

14 grudnia 2001 japoński satelita obserwował kolejny raz zaćmienie Słońca. Satelita Yohkoh określa swoją pozycję w dowolnej chwili wykorzystując układ szukania Słońca. W czasie zaćmienia satelita Słońce zniknęło z pola widzenia satelity co spowodowało jego samoistne wprowadzenie w stan bezpiecznego oczekiwania (ang. safe mode) i w konsekwencji powolne zejście z trajektorii i rotację. W normalnych warunkach nie powinno to być żadnym problemem — podczas dziesięciu lat na orbicie Yohkoh widział już sporą liczbę zaćmień. W tym przypadku jednak zaćmienie nastąpiło podczas rzadko występującej sytuacji (nazwanej niewidzialną orbitą) kiedy satelita nie miał łączności z Ziemią. Kontrolerzy na Ziemi nie mogli zatem stwierdzić (lub skompensować) tej niespodziewanej rotacji satelity.

W wyniku nieoczekiwanego obrotu satelity względem Słońca, panele zbierające energię światła słonecznego nie mogły dostarczyć wystarczającej ilości energii do prawidłowego funkcjonowania. Do czasu, gdy naukowcy odzyskali kontakt z satelitą, jego baterie były już na wyczerpaniu i zdążył stracić kontrolę wysokości.

Pierwszą rzeczą, jaką naukowcy zrobili, było wyłączenie wszystkich źródeł energii w celu jej oszczędzenia. Aktualnie satelita obraca się wokół własnej osi z prędkością jednego pełnego obrotu na minutę. Do paneli słonecznych cały czas dochodzi zbyt mało światła słonecznego, by satelita mógł normalnie funkcjonować. Naukowcy muszą czekać, aż naładują się baterie, by móc myśleć o odzyskaniu kontroli. Zatrzymanie rotacji i ponowne ustalenie kursu będzie wymagało wiele wysiłku i inwencji mówi Loren Acton – główny naukowiec projektu teleskopu Yohkoh.

Zdjęcia oraz filmy wykonywane przez satelitę Yohkoh, działającą od 1991 roku, są wykorzystywane między innymi w celach edukacyjnych. Strona projektu Yohkoh Public Outreach Project http://solar.physics.montana.edu/YPOP udostępnia bardzo wiele materiałów – filmów, zdjęć Słońca, jakie wykonał satelita Yohkoh na przestrzeni dziewięciu lat.

Autor

Roman Goj