W dwóch artykułach publikowanych na łamach nadchodzącego numeru Astrophysical Journal, międzynarodowy zespół astronomów pod kierownictwem Shri Kulkarni z California Institute of Technology prezentuje dane potwierdzające teorię, iż źródłem błysków gamma są eksplozje supernowych. O obserwacjach prowadzących do tych publikacji, w których udział brali także Polacy, pisaliśmy już wcześniej.

Publikacje opierają się na obserwacjach wykonanych przy pomocy Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, Australia Telescope Compact Array, Anglo-Australian Telescope, oraz teleskopów optycznych w Chile (w tym polskiego).

Te obserwacje pozwoliły nam połączyć błysk gamma z eksplozją gwiazdy. Jestem zachwycony, że natura zapewniła nam tak jasną odpowiedź [na pytanie o możliwe źródła błysków gamma]” – powiedział Kulkarni.

Obserwacje pokazały, że błyskowi towarzyszyła supernowa. Astronomowie byli także w stanie wydedukować, iż eksplozja miała miejsce w kokonie gazu karmionego przez „wiatr” materii z gwiazdy stanowiącej źródło eksplozji.

Błysk gamma dostrzegł 11 listopada 2001 włosko-duński satelita Beppo-SAX. Wkrótce jego lokalizacja została precyzyjnie wyznaczona przez sieć satelitów. Astronomowie z Polski i Chile oraz oraz amerykański zespół z Harvardu, korzystając z optycznych teleskopów w Chile błyskawicznie zlokalizowali poświatę błysku. Stwierdzili też, że galaktyka w której doszło do zjawiska znajduje się całkiem blisko – niecałe 6 miliardów lat świetlnych od Ziemi.

Kolorowe złożenie pięciu zdjęć wykonanych przez Kosmiczny Teleskop Hubble’a. Widzimy wygasającą poświatę błysku gamma oznaczonego jako GRB 011121. Warto zwrócić uwagę nie tylko na malejącą jasność poświaty, ale i zmieniający się kolor. Błysk gamma powiązano z supernową oznaczoną przez IAU jako SN 2001ke.

Korzystając z dużej porcji zarezerowanego na inne cele czasu Kosmicznego Teleskopu Hubble’a, zaspół z California Institute of Technology dokonał obserwacji supernowej i przeanalizował uzyskane dane.

Publikowane wyniki zgadzają się z uzyskanymi przez Krzysztofa Stanka i Petera Garnavicha przy pomocy teleskopu Magellan w Chile, o czym Supernowa źródłem błysku gamma„>pisaliśmy.

Autor

Marcin Marszałek