Zachęcamy uczniów liceów do wzięcia udziału w jednej z najstarszych olimpiad przedmiotowych w Polsce.
Olimpiada Astronomiczna to przede wszystkim świetna zabawa. Ktoś, kto rozumie jak przyjemna jest gra w piłkę nożną i rywalizacja z rówieśnikami, zrozumie również, że podobną przyjemność sprawić może rywalizacja intelektualna. Olimpiada Astronomiczna daje też możliwość (na wyższych etapach) spotkania z ludźmi z całej Polski interesującymi się Astronomią. Dlatego wszystkim licealistom gorąco polecamy udział w tej imprezie i informujemy, że rozwiązane zadania pierwszej serii należy przesłać do 14 października 2002 roku. Osoby, które to uczynią otrzymają na adres domowy drugą serię zadań, której rozwiązanie należy odesłać wraz z rozwiązaniem zadania obserwacyjnego do 18 listopada 2002 roku. Autorzy najlepszych rozwiązań wezmą udział w zawodach drugiego stopnia. Będą one przeprowadzone na początku 2003 roku w kilku miastach Polski. Kilkunastu najlepszych ich uczestników weźmie udział w finale, który odbędzie się w lutym bądź marcu przyszłego roku w Chorzowie.
XLVI Olimpiadę Astronomiczną, jak co roku, organizuje Planetarium i Obserwatorium Śląskie. Poniżej cytujemy treści pierwszej serii zadań pierwszego etapu, a potem regulamin startu w Olimpiadzie.
ZADANIA PIERWSZEJ SERII XLVI OLIMPIADY ASTRONOMICZNEJ (ROK SZKOLNY 2002/2003)
1. Dwie gwiazdy mają takie same temperatury efektywne i jednakowe okresy obrotu, a promień jednej z nich jest dwa razy większy od promienia drugiej. Jaki jest stosunek mocy promieniowania tych gwiazd, a jaka jest różnica długości fal odpowiadających maksymalnym natężeniom promieniowania w ich widmach i różnica ich absolutnych wielkości gwiazdowych? Co można powiedzieć o szerokości linii w ich widmach?
2. Orbita satelity jest okręgiem leżącym w płaszczyźnie równika Ziemi. W przypadku obserwatora znajdującego się na równiku ziemskim, przedyskutuj ruch takiego satelity na tle gwiazd oraz ruch względem horyzontu – w zależności od promienia jego orbity.
3. Księżyc Saturna Tytan, jako jedyny w Układzie Planetarnym, ma gęstą atmosferę o ciśnieniu przy powierzchni około 1,5*105Pa (150% ciśnienia atmosfery ziemskiej). Znając parametry tego księżyca (promień 2575km, masa 1,35*1023kg), porównaj własności jego atmosfery z atmosferą Ziemi. W szczególności oblicz jej masę całkowitą oraz masę słupa o podstawie 1m2 i porównaj z analogicznymi wartościami dla atmosfery ziemskiej (promień 6400km, masa 6*1024kg). W obliczeniach przyjmij, że przyspieszenie grawitacyjne na różnych wysokościach atmosfery jest stałe, takie samo jak przy powierzchni.
4. Krótko opisz perspektywy badań Marsa.
ZADANIA OBSERWACYJNE
1. Dowolną metodą wyznacz kątowa średnicę pierścienia Saturna.
2. Podczas dobrych warunków obserwacyjnych spróbuj określić w wielkościach gwiazdowych rzeczywisty, maksymalny zasięg oraz zdolność rozdzielczą dostępnego Ci instrumentu obserwacyjnego.
3. Jako rozwiązanie zadania obserwacyjnego można również nadesłać opracowane wyniki innych własnych obserwacji prowadzonych w ostatnich dwóch latach.
Rozwiązanie zadania obserwacyjnego powinno zawierać: dane dotyczące przyrządów użytych do obserwacji i pomiarów, opis metody i programu obserwacji, standardowe dane dotyczące przeprowadzonej obserwacji (m.in. datę, czas, współrzędne geograficzne, warunki atmosferyczne), wyniki obserwacji i ich opracowanie oraz ocenę dokładności uzyskanych rezultatów. W przypadku zastosowania metody fotograficznej należy dołączyć negatyw. Rozwiązanie jednego zadania obserwacyjnego należy nadesłać wraz z rozwiązaniami drugiej serii zadań zawodów I stopnia – do dnia 18 listopada 2002 r.
INFORMACJE REGULAMINOWE:
1. Olimpiada Astronomiczna jest organizowana dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych i innych typów szkół dających możliwość uzyskania świadectwa dojrzałości.
2. Zawody olimpiady są trójstopniowe. W zawodach I stopnia (szkolnych) każdy uczestnik rozwiązuje dwie serie zadań, w tym zadanie obserwacyjne. Rozwiązywanie zadań zawodów II stopnia i III stopnia odbywa się w warunkach kontrolowanej samodzielności.
3. W pierwszej serii zadań zawodów I stopnia należy nadesłać, do 14 października 2002 r., rozwiązania 3 zadań, dowolnie wybranych przez uczestnika spośród zestawu zawierającego 4 zadania.
4. Uczniowie, którzy przyślą rozwiązania zadań pierwszej serii otrzymają do końca października bieżącego roku tematy drugiej serii zadań.
5. Rozwiązanie zadania obserwacyjnego należy przesłać wraz z rozwiązaniami zadań drugiej serii zawodów I stopnia, do 18 listopada br. Decyduje data stempla pocztowego. Nadesłanie rozwiązania zadania obserwacyjnego jest warunkiem koniecznym dalszego udziału w olimpiadzie.
6. W przypadku nadesłania rozwiązań większej liczby zadań z danego zestawu, do klasyfikacji zaliczane będą rozwiązania ocenione najwyżej (po trzy zadania z każdej serii i jedno zadanie obserwacyjne).
7. Rozwiązania zadań zawodów I stopnia należy przesłać za pośrednictwem szkoły pod adresem: KOMITET GŁÓWNY OLIMPIADY ASTRONOMICZNEJ, Planetarium Śląskie, 41-500 Chorzów, skr. poczt. 10, w terminach podanych w p. 3 i 5. Decyduje data stempla pocztowego.
8. Rozwiązania zadań powinny być krótkie i zwięzłe, ale z wystarczającym uzasadnieniem. W przypadku polecenia samodzielnego wyszukania danych, należy podać ich źródło. Jako dane traktuje się również podręcznikowe stałe astronomiczne i fizyczne.
9. Rozwiązanie każdego zadania należy napisać na oddzielnym arkuszu papieru formatu A-4. Każdy arkusz oraz wszelkie załączniki (mapki, wykresy, tabele itp.) należy podpisać imieniem i nazwiskiem. W nagłówku zadania o najniższej numeracji należy umieścić dodatkowo: rok i miejsce urodzenia, pełną nazwę szkoły, jej adres, klasę i jej profil oraz adres prywatny (z kodami pocztowymi).
10. O uprawnieniach laureatów i finalistów decydują senaty wyższych uczelni.
ZALECANA LITERATURA: obowiązujące w szkołach podręczniki do przedmiotów ścisłych; H. Chrupała, M.T. Szczepański 25 lat olimpiad astronomicznych; Zadania olimpiad astronomicznych XXVI – XXXV (w dwóch częściach); H. Chrupała, J. Kreiner, M. Szczepański Zadania z astronomii z rozwiązaniami; J. Kreiner Astronomia z astrofizyką; D.H. Levy NIEBO – Poradnik użytkownika; J. Mietelski Astronomia w geografii; E. Rybka Astronomia ogólna; Słownik szkolny – Astronomia – praca zbiorowa; atlas nieba; obrotowa mapa nieba; czasopisma: Delta, Fizyka w Szkole, Świat Nauki, Urania – Postępy Astronomii, Wiedza i Życie.
