Międzynarodowa grupa astrofizyków odkryła, że supermasywna czarna dziura w centrum naszej galaktyki obraca się. Reinhard Genzel z Max Planck Institute for Extraterrestrial Physics w Niemczech wraz ze współpracownikami z USA, Izraela i Francji zaobserwowali periodyczne błyski promieniowania podczerwonego przychodzącego z czarnej dziury co, jak mówią, jest dowodem na to, że owa czarna dziura się obraca (R. Genzel et al. 2003 Nature 425 934). Ich wyniki otwierają kolejne drzwi w poznawaniu fizyki czarnych dziur i testowania Ogólnej Teorii Względności.

Astrofizycy wierzą, że supermasywne czarne dziury istnieją w środku każdej galaktyki we Wszechświecie. Dotychczasowe obserwacje i szczegółowe pomiary orbit gwiazd krążących wokół Sagittarius A* – silnego źródła promieniowania z centrum Drogi Mlecznej – potwierdzają, że w centrum Galaktyki jest czarna dziura o masie prawie 4 milionów mas Słońca.

Pierwszy raz w historii, Genzel wraz ze współpracownikami używając teleskopu VLT (Chile) odkryli periodyczne błyski w promieniowaniu podczerwonym pochodzących z Sagittarius A*. Ponadto oszacowali oni z dużą dokładnością okres dzielący dwa kolejne błyski na 17 minut. Takie zjawisko jest możliwe tylko gdy dysk akrecyjny gorącego gazu wokół czarnej dziury obraca się jako całość, a to musi oznaczać, że sama czarna dziura ma niezerowy moment pędu.

Genzel i współpracownicy wyliczyli, że owa czarna dziura obraca się z prędkością kątową, która jest równa ok. połowie prędkości kątowej dopuszczalnej przez obecne teorie astrofizyczne oparte na Teorii Względności.

Takie pomiary zapowiadają, że możliwy będzie wkrótce fundamentalny test teorii względności mówi Genzel. W zespole mówi się, że teraz najważniejsze jest potwierdzenie periodyczności błysków oraz jeszcze głębsze przestudiowanie czy błyski w podczerwieni są jakoś związane z błyskami już odkrytymi w promieniowaniu X.

Komentarz: Czytelników nie znających Ogólnej Teorii Względności może zapewne dziwić fakt, że czarna dziura, która jest osobliwością w czasoprzestrzeni może się obracać, choć jest punktem. Otóż okazuje się, że właściwości czasoprzestrzeni wokół czarnej dziury, która powstała z obracającej się materii są zupełnie inne niż w przypadku materii nieobracającej. W tym sensie można mówić o rotującej czarnej dziurze. O szczegółach możemy zawsze podyskutować na AstroFORUM 🙂

Autor

Tomasz Sowiński