Astronomowie z Particle Physics and Astronomy Research Councils UK Astronomy Technology Centre (ATC) z Royal Observatory z Edynburga znaleźli nowe dowody na to, że Wega, jedna z najjaśniejszych gwiazd na niebie, posiada wokół siebie układ planetarny, który jak dotąd jest jednym z najbardziej podobnych do naszego Układu Słonecznego.

Ponad sto odkrytych dotąd planet krążących wokół innych gwiazd to wielkie gazowe olbrzymy, podobne do naszego Jowisza, orbitujące bardzo blisko macierzystej gwiazdy. Te układy są niepodobne do naszego Układu Słonecznego. Nowe techniki modelowania komputerowego pokazały, że wyniki uzyskane z obserwacji dysku pyłowego wokół gwiazdy Wegi mogą być najlepiej wyjaśnione przez postawienie teorii, że wokół tej gwiazdy krąży planeta podobna, pod względem masy i odległości od gwiazdy, do naszego Neptuna. Szeroka orbita planety podobnej do Neptuna oznacza, że wewnątrz jest wystarczającą dużo miejsca na inne planety podobne do naszej Ziemi.

Modelowanie opisane we wczorajszym wydaniu „The Astrophysical Journal” oparte jest na obserwacjach dokonanych przy pomocy najczulszej kamery na świecie – SCUBA. Kamera, zbudowana w ATC, jest zamontowana na James Clerk Maxwell Telescope na Hawajach. Zdjęcie zrobiony przez kamerę SCUBA ukazuje nam dysk bardzo zimnego pyłu, około -180 stopni Celsjusza, wokół gwiazdy.

„Nieregularny kształt dysku jest niezwykle istotny, kiedy mówimy o obecności tam planet” – powiedział astronom Mark Wyatt, autor artykułu. – „Chociaż nie możemy bezpośrednio zaobserwować planety, to możemy dostrzec zagęszczenia, jakie utworzyła ona w dysku„.

Modelowanie sugeruje, że planeta podobna do Neptuna uformowała się znacznie bliżej gwiazdy, niż jest obecnie. Kiedy przechodziła ona na dalszą orbitę, co trwało około 56 milionów lat, wiele komet zostało przez nią zgarniętych, co spowodowało, że w dysku utworzyły się zagęszczenia.

„Dokładnie to samo miało miejsce w naszym Układzie Słonecznym” – powiedział Wyatt. – „Neptun został wypchnięty w kierunku odsłonecznym w wyniku obecności orbitującego bliżej Jowisza„. Te podobieństwa skłaniają do przypuszczeń, że wokół Wegi mogą krążyć także planety podobne do Jowisza.

Proponowany model układu wokół Wegi może zostać przetestowany dwukrotnie. „Model przewiduje, że zagęszczenia w dysku obiegają gwiazdę w ciągu 300 lat. Jeżeli dokonamy więcej obserwacji, po kilku latach powinniśmy zobaczyć ruch zagęszczeń. Model przewiduje także możliwość zaobserwowania, przy użyciu teleskopów nowej generacji, większej liczby szczegółów zagęszczeń dysku„.

Co ciekawe, Wega została ledwo co dostrzeżona przez SCUBA, ponieważ jest ona zbyt gorąca dla tego rodzaju detektora. Wega jest jednakże bardzo dobrze widoczna gołym okiem. Trzecia co do jasności gwiazda nieba północnego (0 magnitudo) ma biało-niebieski kolor. Każdy obserwator nieba dość szybko znajdzie ją w Trójkącie Letnim. Obecnie najlepiej poszukiwać jej około godziny 18.

Astronomy.com

Mapka przedstawia tzw. Trójkąt Letni, na który składa się gwiazda Wega w Lutni (obok której znajduje się radiant widocznych w czerwcu Liryd), Deneb w Łabędziu oraz Altair w Orle.

Dane na temat Wegi:

• Wega to na naszym niebie piąta gwiazda co do jasności i trzecia co do jasności gwiazda nieba północnego
• Jest odległa od Słońca o 25 lat świetlnych
• Jej średnica jest trzy razy większa niż średnica Słońca
• Jest 58 razy jaśniejsza niż Słońce
• Razem z Denebem i Altairem, Wega tworzy tzw. Trójkąt Letni
• Wega to najjaśniejsza gwiazda konstelacji Lutni. Nazwa gwiazdozbioru była prawdopodobnie wytworem wyobraźni Greków.
• Wega była pierwszą gwiazdą uwiecznioną na fotografii. Podczas nocy z 16 na 17 lipca 1850 roku historyczne zdjęcie zostało zrobione w Harvard Observatory przy pomocy 37,5 centymetrowego refraktora podczas 100 sekundowej ekspozycji.