Zmiana biegunów ziemskiego pola magnetycznego trwa średnio zaledwie 7000 lat – donoszą amerykańscy uczeni na łamach Nature. Jednak ziemskie pole magnetycznie zmienia się nierównomiernie, wolniej bliżej biegunów, najszybciej przy równiku. Może to wyjaśniać różnice w wynikach dotychczasowych badań.

Już w średniowieczu odkryto, że igła magnesu zawsze ustawia się w kierunku północ – południe. Dawnym żeglarzom zjawisko to umożliwiło podróżowanie po dalekich morzach. Marynarze wierzyli wówczas w istnienie tajemniczej „magnetycznej góry” gdzieś daleko na północy.

Prawda okazała się jednak znacznie prostsza. To sama Ziemia jest olbrzymim magnesem i wytwarza wokół siebie pole magnetyczne. Na północy znajduje się jeden z biegunów tego magnesu. Za magnetyzm Ziemi odpowiada jej płynne żelazne jądro zewnętrzne, znajdujące się pomiędzy 3000 a 5000 km pod powierzchnią naszej planety.

Nie zawsze jednak północ jest północą, a południe południem. Biegunom magnetycznym zdarza się zmieniać położenie, a od czasu do czasu zamieniają się one miejscami. Nie zdarza się to regularnie i nie wiadomo dokładnie, co powoduje odwrócenie biegunów. Ostatnia taka zmiana miała miejsce około 780 000 lat temu.

Wiadomo, że w czasie takiej zmiany ziemskie pole magnetyczne zachowuje się bardzo chaotycznie. Jak długo trwa taka zmiana i jak przebiega? Na to pytanie próbuje odpowiedzieć amerykański uczony, który przeprowadził najdokładniejszą jak dotąd analizę przebiegu czterech ostatnich przypadków odwrócenia pola magnetycznego Ziemi.

Bradford Clement z Międzynarodowego Uniwersytetu Florydy (Florida International University) w Miami przebadał 30 próbek osadów, wydrążonych z dna jezior i mórz. W odłożonych w nich minerałach zapisane są zmiany pola magnetycznego Ziemi. Próbki pochodziły z różnych szerokości i długości geograficznych.

Okazało się, że przeciętny czas trwania zmiany biegunów magnetycznych to około 7000 lat. Zmiany najszybciej przebiegają w okolicy równika – potrzeba tu tylko około 2000 lat. Przy biegunach sytuacja dochodzi do równowagi dopiero po około 11 000 lat. Różnica ta może wyjaśniać rozbieżności w wynikach dotychczasowych badań.

Co się dzieje w czasie zmiany biegunów? Uczeni przypuszczają, że na Ziemi panuje kompletny „chaos magnetyczny”. Clement sądzi, że główne bieguny – północny i południowy – słabną i chwilowo zanikają. Zanim pojawią się z powrotem, na powierzchni Ziemi tworzy się mnóstwo „mini-biegunów”.