Kierowana przez NASA misja Swift zmierzyła odległość do dwóch błysków gamma. Pojawiły się one po przeciwnej stronie nieba, ale oba miały miejsce w odległości ponad 9 miliardów lat świetlnych od Ziemi i oba pochodzą sprzed wielu miliardów lat, przed uformowaniem się Ziemi i Słońca.
To pierwszy pomiar przesunięcia widma ku czerwieni (wyznaczającego odległość) wykonany przez misję, kolejne osiągnięcie od momentu wystrzelenia w listopadzie 2004 roku. Pomiaru dokonano za pomocą Teleskopu Ultrafioletowego/optycznego (UVOT).
Zajmujący się Swiftem naukowcy mówią, że takie pomiary będą rutyną i pozwolą stworzyć mapę, co pozwoli zrozumieć, gdzie i jak towrzą się te krótkie, jasne błyski.
„Swift wykryje więcej błysków niż jakikolwiek satelita przed nim, a będzie mógł również zmierzyć odległość do wielu z nich” -mówi dr Peter Roming z Penn State. – „Te dwa nie pobiły rekordu odległości, ale niewątpliwie zdarzyły się daleko stąd. Drugi z nich był tak jasny, że mógł zostać zaobserwowany za pomocą amatorskiego teleskopu„.
Błyski gamma to najpotężniejsze eksplozje w znanym nam Wszechświecie. Jak się uważa, sygnalizują powstanie czarnej dziury – w wyniku zapadnięcia się masywnej gwiazdy lub w wyniku złączenia się mniejszych czarnych dziur lub gwiazd neutronowych. Każdego dnia dochodzi do kilku takich błysków. Są one jednak trudne do badania, gdyż występują losowo na całym niebie a trwają zaledwie od kilku milisekund do minuty.
Oprzyrządowanie Swifta skada się z trzech teleskopów. Satelita został przystosowany do wykrywania błysków gamma i może automatycznie w ciągu paru sekund zwrócić swe oczy na poświatę powstałą po błysku, która może pozostawać widoczna jeszcze przez godziny lub nawet tygodnie. Telskop UVOT jest dziełem Penn State otaz Laboratorium Mullard Space Science w Anglii.
Swift zaobserwował błyski 18 i 19 marca, co znajduje odzwierciedlenie w ich nazwach: GRB 050318 i GBR050319. Następnie naukowcy oszacowali przesunięcie ku czerwieni na 1.44 i 3,24, co odpowiada odległości 9,2 i 11,6 miliardów lat świetlnych (drugie oszacowanie uwzględnia dokładniejsze pomiary wykonane przez naziwmny teleskop Nordic Optical Telescope). Pomiary odległości dostaje się w wyniku analizy poświaty.
Do tej pory Swift odkrył 24 błyski. GBR050318 był pierwszym, dla którego UVOT zaobserwował poświatę. Brak poświaty przy wcześniejszych błyskach jest sam w sobie interesujący, gdyż naukowcy muszą teraz zrozumieć, dlaczego pewne błyski są (lub nie są) źródłem konkretnego typu poświaty. Dla przykładu, jak do tej pory, rentgenowski instrument Swifta wykrył poświatę w kilku przypadkach, a UVOT wykrył poświatę dla omawianych błysków, widoczną w świetle widzialnym, ale niewyraźną w ultrafiolecie.
„Każdy błysk jest trochę inny, a gdy rozważymy je wszystkie, powinniśmy zobaczyć pełny obraz” – ,ówi dr Keith Mason z Mullard. Mason dodaje, iz pomiary Swifta staną się bardziej dokładne w zbliżającyhc się miesiącach, gdy zaczną pracować dalsze instrumenty satelity.
