Międzynarodowa grupa astronomów odkryła kolejną planetę o masie Jowisza w zjawisku mikrosoczewkowania grawitacyjnego o nazwie MOA-2007-BLG-400.

Japońsko-nowozelandzki eksperyment mikrosoczewkowy o nazwie MOA (ang. Microlensing Observations in Astrophysics) przy użyciu 1.8 m telskopu w Nowej Zelandii poszukuje zjawisk mikrosoczewkowania grawitacyjnego w kierunku do centrum naszej Galaktyki oraz Obłoków Magellana. Jednym z kilkuset znajdowanych corocznie zjawisk było to znalezione 5 września 2007 roku o nazwie MOA-2007-BLG-400. Pare dni później było jasne, że to zjawisko jest anomalne, czyli w soczewkowaniu światła odległej gwiazdy bierze udział więcej niż jedno ciało. Tym drugim ciałem była planeta o masie Jowisza okrążająca soczewkującą gwiazdę. Podstawy poszukiwania planet przy użyciu metody mikrosoczewkowania opublikowaliśmy w newsie 5332.

Parametry nowo odkrytego układu planetarnego uzyskuje się poprzez dopasowanie modelu układu planetarnego do krzywej zjawiska mikrosoczewkowania (rysunek powyżej). Krzywa taka jest bardzo gładka i przypomina dzwon jeśli w układzie nie ma planet. Jeżeli jednak gwiazda taka posiada planetę (lub planety) na krzywej zmian blasku pojawiajają się charakterystyczne pojaśnienia lub pociemnienia, inaczej mówiąc zaburzenia. Z wielkości (amplitudy) takich zaburzeń astronomowie wyczytać mogą względną odległość planety od gwiazdy, a z długości trwania zaburzeń masę planety. Im krótsze zaburzenie tym z mniejszą planetą mamy do czynienia. Dla planet o masie Ziemi zburzenie takie trwałoby parę minut, dla planety Jowiszowej parę godzin, a całe zjawisko trwa zazwyczaj koło paru dni.

Nowo odkryta planeta znajduje się w odległości około 20 tysięcy lat świetlnych od Ziemi, w przedniej części tak zwanego zgrubienia centralnego naszej Galaktyki (na niebie w gwiazdozbiorze Strzelca). Lokalizaja planety względem gwiazdy i obserwatora jest tak niefortunna, że astronomowie nie byli w stanie jednoznacznie wyznaczyć parametrów układu planetarnego. Do krzywej zjawiska mikrosoczewkowego MOA-2007-BLG-400 można dopasować równie dobrze dwa modele, dla których parametry układu są nieco inne (tak zwana degeneracja modelu). I tak parametry obudwu modeli są następujące: masa planety 0,5 – 1,3 masy Jowisza, odleglość od gwiazdy 0,6 lub 6 jednostek astronomicznych i jej temperatura 34 lub 103 Kelwiny.

Publikacja pracy o odkryciu planety okrążającej gwiazdę MOA-2007-BLG-400 ukazała się 20 czerwca 2009 roku w prestiżowym czasopiśmie astronomicznym o zasięgu międzynarodowym The Astrophysical Journal. To już ósma planeta odkryta przy użyciu metody mikrosoczewkowania grawitacyjnego i rownież ósma, w której brali udział polscy astronomowie. Analizie przewodził doktorant na Uniwersytecie Stanowym Ohio – Subo Dong.

Autor

Szymon Kozłowski