Misja ESA Planck dostarczyła pierwsze zdjęcie pełnego nieba, dostarczając naukowcom wskazówek na temat historii Wszechświata.

Na obrazie zarejestrowane jest promieniowanie mikrofalowe (o częstotliwości od 30 do 857 GHz), zgromadzone w ciągu roku z obszaru całej sfery niebieskiej. Środkowy pas to przekrój Drogi Mlecznej, większość zdjęcia jest wypełniona emisją promieniowania gazu i pyłu z naszej Galaktyki. Zwracają uwagę długie pasma ciągnące się daleko od płaszczyzny dysku – to chłodny pył, z którego dopiero będą formować się gwiazdy.

Po prawej stronie widoczna jest łukowata struktura – Pętla Barnarda, powiększający się „bąbel” powstały po wybuchu gwiazdy. Widoczne są również galaktyki, m.in. w Andromedzie – po lewej stronie zdjęcia, jako jasna igiełka promieniowania mikrofalowego, emitowanego przez zimną materię. Inne, odleglejsze masywne galaktyki, są widoczne jako jasne punkciki rozsypane na zdjęciu. Poniżej centrum Drogi Mlecznej, można z kolei wskazać Wielki i Mały Obłok Magellana.

Z kolei obszary na wyższych szerokościach wypełnione są kosmicznym promieniowaniem tła. To najstarsze „światło” Wszechświata, sięgające Wielkiego Wybuchu 13,7 miliarda lat w przeszłość. Promieniowanie to jest niejednorodne, widoczne „cętki” to niewielkie różnice temperatury odzwierciedlające ówczesną strukturę gęstości.

Struktura promieniowania reliktowego to ważna wskazówka na temat historii Wszechświata. Pierwotne zagęszczenia musiały z czasem przekształcać się w skupiska materii, z których powstały dzisiejsze galaktyki.

Kosmiczne promieniowanie tła pokrywa cały obszar nieba, jednak na prezentowanym zdjęciu duża część jest „przesłonięta” promieniowaniem Drogi Mlecznej. Aby zobaczyć obraz samego promieniowania tła, zdjęcie ma być poddane cyfrowej obróbce, a wpływ emisji naszej Galaktyki usunięty. Gdy się to uda, otrzymamy najprecyzyjniejszy dotąd obraz mikrofalowego promieniowania tła, który może pomóc w wyjaśnieniu, co działo się w najdawniejszych dziejach Wszechświata, zaraz po Wielkim Wybuchu. W erze inflacji, w stosunkowo krótkim czasie, Wszechświat niezwykle się rozrósł.

Planck będzie kontynuował swoją misję do 2012 roku. Do tego czasu ma wykonać łącznie cztery obrazy promieniowania całego nieba.

Autor

Wojciech Rutkowski