Deklinacja Słońca jest już mniejsza niż -15° i coraz krócej przebywa ono nad horyzontem. Noc trwa już ponad 15 godzin, a podczas niej można obserwować większość planet Układu Słonecznego (niewidoczne są tylko Mars i Merkury), Księżyc oraz będącą coraz niżej kometę Hartleya 2.

Księżyc przebywa obecnie w najbardziej na południe wysuniętej części swojej orbity, jest jednak znacznie bliżej ekliptyki niż jeszcze dwa – trzy lata temu i dlatego wieczorem tuż po zmierzchu można go jeszcze ujrzeć kilka stopni nad horyzontem. Każdej kolejnej nocy Księżyc będzie wspinał się coraz wyżej, wędrując przez konstelacje Strzelca, Koziorożca oraz Wodnika. W niedzielę 14 listopada faza Srebrnego Globu wzrośnie już do ponad 53% (I kwadra wystąpi w sobotę 13 listopada o godz. 17:39), a będzie on górował na wysokości ponad 30°.

Wieczorem w środę 10 listopada Księżyc będzie przebywał w gwiazdozbiorze Strzelca, około 4° na północny wschód od Nunki – najjaśniejszej gwiazdy tej konstelacji, choć oznaczanej grecką literą σ. Faza Księżyca będzie miała wtedy wielkość 22%.

Dwa dni później naturalny satelita Ziemi dotrze do środkowej części gwiazdozbioru Koziorożca. Jego faza wzrośnie do 40%, a wieczorem będzie świecił około 5° na wschód od gwiazdy Dabih.

W sobotę 13 listopada Księżyc przesunie się kolejne kilkanaście stopni na północny wschód, docierając na granicę gwiazdozbiorów Koziorożca i Wodnika. Naturalny satelita Ziemi będzie już powoli opuszczał Koziorożca, przechodząc prawie 6° na północ od dość jasnych gwiazd tej konstelacji Nashiry (γ Cap) i Deneba Algedi (δ Cap).

Jednocześnie Księżyc będzie przechodził niedaleko Neptuna, który świeci z jasnością +7,9 magnitudo. O godzinie 19:00, kiedy oba ciała niebiańskie będą jeszcze wysoko nad widnokręgiem, odległość Księżyc – Neptun będzie wynosić 5° i 40'. Jednak ostatnią planetę Układu Słoneczngo o wiele łatwiej będzie odnaleźć zaczynając jej poszukiwania od pary gwiazd wymienionych w poprzednim akapicie, a potem przejść do μ Capricorni. W tym tygodniu Neptun będzie się znajdował 13' (mniej niż pół średnicy Księżyca na północny zachód od μ Cap.

Mapka pokazuje położenie Jowisza i Urana w drugim tygodnu listopada 2010.

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Około godziny 20:00 najwyżej nad horyzontem znajdować się będzie para planet Jowisz – Uran. Planety wyhamowują juz swój ruch wsteczny, ponieważ zbliża się moment, w którym zmienią go na prosty, ale jeszcze przez kilka tygodni będą poruszać się ruchem wstecznym. Odległość między nimi nie zmieni się znacząco i będzie wynosić 3,5 stopnia. Uran jeszcze zbliży się do gwiazdy 20 Psc i pod koniec tygodnia dystans ten będzie mniejszy niż 49'.

Jasność Jowisza utrzyma się na poziomie -2,7 wielkości gwiazdowej, zaś jego średnica zmniejszy się do 45″. Jasność Urana nie zmieni się i wciąż będzie wynosić +5,9 magnitudo.

Tym razem w układzie księżyców galileuszowych Jowisza ciekawy będzie również początek tygodnia:

  • 9 XI godz. 0:21 – Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 9 XI godz. 0:53 – Io chowa się za tarczę Jowisza,
  • 9 XI godz. 22:06 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 9 XI godz. 23:12 – wejście cienia Io na tarczę planety,
  • 10 XI godz. 0:20 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 10 XI godz. 1:25 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 10 XI godz. 18:37 – Ganimedes chowa się za tarczę Jowisza,
  • 10 XI godz. 19:00 – wejście Europy na tarczę Jowisza,
  • 10 XI godz. 19:20 – Io chowa się za tarczę Jowisza,
  • 10 XI godz. 21:10 – wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
  • 10 XI godz. 21:41 – wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 10 XI godz. 21:45 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
  • 10 XI godz. 22:40 – wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
  • 10 XI godz. 23:10 – wejście Ganimedesa w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 10 XI godz. 23:53 – zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
  • 11 XI godz. 16:33 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 11 XI godz. 17:41 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 11 XI godz. 18:48 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 11 XI godz. 19:54 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 12 XI godz. 17:09 – wyjście Io z cienia Jowisza,
  • 12 XI godz. 18:30 – wyjście Europy z cienia Jowisza,
  • 14 XI godz. 16:14 – zejście cienia Ganimedesa z tarczy Jowisza.

Mapka pokazuje drogę komety Hartleya 2 w drugim tygodniu listopada 2010.

Mapkę wykonano w programie AstroJaWil (www.astrojawil.pl/astrojawil.htm)

Po zachodzie Księżyca warto zwrócić się (uzbroiwszy się wcześniej w co najmniej lornetkę) w kierunku wschodnim, gdzie na granicy konstelacji Małego Psa i Jednorożca przebywa kometa Hartleya 2. Wschodzi ona przed godziną 22:00, zaś najwyżej nad horyzontem przebywa około godziny 4 rano. Niestety kometa kieruje się ostro na południe, dlatego każdej nocy będzie przebywać krócej i niżej nad widnokręgiem.

Jasność komety wynosi obecnie około 5,5 magnitudo. Na początku tygodnia odnaleźć ją będzie można około 7° na południowy wschód od Procjona, jednak potem wejdzie ona do konstelacji Jednorożca, w którym nie ma jasnych gwiazd i dlatego będzie ona trudniejsza do odnalezienia niż w poprzednich tygodniach. Pod koniec przyszłego tygodnia kometa przejdzie w pobliżu gromad otwartych M46 i M47 w gwiazdozbiorze Rufy.

Mapka pokazuje położenie Wenus i Saturna w drugim tygodniu listopada 2010.

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Tuż przed wschodem Słońca będzie można obserwować kolejne dwie planety Układu Słonecznego, ponieważ do Saturna dołączy bardzo jasna Wenus. 28 października Wenus przechodziła między Ziemią a Słońcem, dlatego szczególnie listopad warto wykorzystać do obserwacji tej planety, ponieważ Wenus będzie oddalać się od Ziemi i w związku z tym będzie rosła jej faza, ale za to zmniejszała się będzie średnica kątowa. Przez to dostrzeżenie fazy Wenus będzie coraz trudniejsze.

W tym tygodniu druga planeta od Słońca będzie jeszcze blisko Ziemi, dlatego jej tarcza będzie miała wielkość 55″, faza – zaledwie 8%, natomiast jasność osiągnie -4,5 wielkości gwiazdowej. Dzięki temu jej cienki sierp będzie można dostrzec nawet przez nieduże lornetki (np. 7×50, a nawet przez lornetki teatralne). Pod koniec tygodnia na godzinę przed świtem Wenus będzie znajdowała się już ponad 8° nad wschodnim horyzontem, a jej wysokość z każdym dniem będzie się wyraźnie zwiększać.

3° na zachód od Wenus będzie znajdowała się Spica – najjaśniejsza gwiazda konstelacji Panny (dzięki temu sąsiedztwu łatwa do identyfikacji), natomiast 12,5 stopnia na północny zachód od Wenus świecić będzie Saturn, który jednocześnie będzie przebywał niecałe 3° na wschód od Porrimy.

Jasność Saturna pozostanie na poziomie z zeszłego tygodnia i będzie miała wartość +0,9 magnitudo, średnicę kątową również będzie taka sama, jak tydzień temu – 16″.

Maksymalna elongacja Tytana (zachodnia) wystąpi w sobotę 13 listopada. Warunki jego widoczności zdecydowanie się poprawią, ponieważ 2 godziny przed świtem (a więc na ciemnym jeszcze niebie) Saturn – a z nim jego księżyce – będzie znajdować się już na wysokości 15° nad horyzontem.

Mapka pokazuje położenie Taurydów Północnych – roju meteorów promieniującego co roku w połowie listopada.

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Jak co roku 12 listopada maksimum aktywności mają meteory z roju Taurydów Północnych. Tak samo, jak mające swoje maksimum tydzień wcześniej Taurydy Południowe pochodzą one od komety okresowej 2P/Encke. Oba roje promieniują od końca września do końca listopada, ale maksimum aktywności mają w pierwszej połowie listopada. Można wtedy dostrzec od 5 do 15 meteorów na godzinę. Są to meteory raczej wolne, ponieważ ich prędkość zderzenia z atmosferą Ziemi wynosi około 30 km/s.

Radiant Taurydów Północnych w okolicach maksimum ma współrzędne: α = 3h 52m, δ = +22° – kilka stopni na południowy wschód od niezbyt trudnych do znalezienia Plejad. W tym roku w obserwowaniu Taurydów nie przeszkadza Księżyc, który w nocy maksimum będzie miał fazę 40% i zajdzie przed godziną 22:00.

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher