Koniec stycznia będzie atrakcyjny astronomicznie dla osób lubiących wstawać przed świtem, gdyż w najbliższych dniach Księżyc spotka się z Saturnem oraz Wenus. Saturn w tym tygodniu zrobi zwrot i zmieni ruch z prostego na wsteczny. Wieczorem coraz niżej nad horyzotem znajduje się para Jowisz – Uran.

Przełom stycznia i lutego to początek okresu dość szybkiego wydłużania się dnia i skracania nocy. Ma to związek z wędrówką Słońca ku równikowi niebiańskiemu. W ciągu miesiąca od przesilenia zimowego 21 grudnia do 20 stycznia wysokość Słońca nad horyzontem w południe zwiększyła się o 3°, zaś za kolejny miesiąc, 20 lutego Słońce będzie górować o 10° wyżej niż teraz. Będzie to skutkowało wydłużeniem się dnia o dwie godziny w stosunku do dnia dzisiejszego.

Dwie planety widoczne na wieczornym niebie przebywają w gwiazdozbiorze Ryb i chowają się pod horyzont około godziny 21:30. Jednak pod koniec zimy i na początku wiosny ekliptyka (zaznaczona na mapkach zieloną linią) jest korzystnie nachylona do widnokręgu po zachodzie Słońca i dlatego obie planety będzie można obserwować do końca lutego, a Jowisza również w pierwszej połowie marca.

Obecnie w momencie zmierzchu Jowisz z Uranem znajdują się wciąż ponad 30° nad południowo-zachodnim horyzontem, zaś o godzinie podanej na mapce – ponad 20°. W tym tygodniu jasność Jowisza będzie miała wartość -2,2 magnitudo, a jego tarcza będzie miała średnicę 36″. Uran będzie świecił blaskiem +5,9 wielkości gwiazdowej. Odległość kątowa między planetami wzrośnie do ponad 3°, zaś Uran oddali się już od gwiazdy 20 Psc na ponad półtora stopnia.

W układzie księżyców galileuszowych Jowisza będzie można zaobserwować kilka zjawisk, ale ich liczba jest już wyraźnie mniejsza ze względu na coraz krótszy czas, w którym można je obserwować:

  • 26 I godz. 19:23 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 26 I godz. 20:28 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 27 I godz. 16:30 – Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 27 I godz. 19:50 – wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
  • 28 I godz. 17:11 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 28 I godz. 18:12 – wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 28 I godz. 19:39 – wejście Ganimedesa w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 29 I godz. 18:49 – Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),

Mapka pokazuje położenie Księżyca i Saturna w czwartym tygodniu stycznia 2011.

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

W odróżnieniu od sytuacji wieczorem rano do czerwca ekliptyka będzie nachylona niekorzystnie, dlatego obserwacje Srebrnego Globu zbliżającego się do nowiu będą coraz trudniejsze. Jednak jeszcze tym razem jeszcze nie będzie tak źle i bedzie można obserwować prawie do samego nowiu.

W pierwszej części tygodnia Księżyc będzie przechodził przez gwiazdozbiory Panny i Wagi. We wtorkowy poranek Księżyc w fazie 65% przejdzie 8,5 stopnia na południe od Saturna. Jednocześnie naturalny satelita Ziemi będzie się znajdował ponad 7,5 stopnia na południowy zachód od Spiki – najjaśniejszej gwiazdy konstelacji Panny.

Sam Saturn w tym tygodniu zmieni kierunek swojego ruchu z prostego (czyli z zachodu na wschód) na wsteczny (ze wschodu na zachód) wchodząc tym samym w okres najlepszej widoczności w ciągu roku. Planeta będzie zakręcać około półtora stopnia na zachód od gwiazdy θ Virginis, świecącej z jasnością +4,4 wielkości gwiazdowej. Saturn świeci blaskiem +0,7 magnitudo (30 razy jaśniej od θ Vir), a jego tarcza ma wielkość 18″. Maksymalna elongacja Tytana (wschodnia) wypada 24 stycznia. Tej nocy Tytan będzie się znajdował około 10 średnic swojej macierzystej planety na wschód od niej.

Mapka pokazuje położenie Księżyca i Wenus w czwartym tygodniu stycznia 2011.

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Drugą część tygodnia Księżyc spędzi w konstelacjach Skorpiona i Wężownika. W piątek 28 stycznia faza Ksieżyca zmniejszy się do 32% i nad ranem będzie znajdował się około 4° na zachód od Dschubby – środkowej gwiazdy z charakterystycznego łuku w zachodniej części Skorpiona.

Dobę później Srebrny Glob zmniejszy fazę do 23% i przesunie się kolejne kilkanaście stopni na południowy wschód w swojej drodze po niebie. Tej nocy Księżyc wzejdzie dopiero około godziny 4 rano i będzie się znajdował około 3° na północny wschód od Antaresa – najjaśniejszej gwiazdy konstelacji Skorpiona. Tej samej nocy naturalny satelita Ziemi zbliży się do Wenus na odległość 12°

Ostatni poranek tego tygodnia i przedostatni dzień stycznia zostanie uświetniony spotkaniem bardzo już starego Księżyca (w fazie 14%) z najjaśniejszą planetą na naszym niebie. W chwili pokazanej na mapce Księżyc będzie się znajdował nieco ponad 2° nad widnokręgiem (w środkowej Polsce) i jednocześnie niecałe 4,5 stopnia na południe od Wenus.

Druga planeta od Słońca jest dobrze widoczna do samego wschodu Słońca, a ze względu na jej blask w teleskopach i lornetkach lepiej jest widoczna, gdy niebo jest już jasne. Nie tylko dlatego, że wtedy jest wyżej nad horyzotntem, ale przede wszystkim dlatego, że jej silne światło uwydatnia wszelkie wady optyczne używanego sprzętu. Pod koniec stycznia planeta będzie świecić z janością -4,3 wielkości gwiazdowej, a jej tarcza będzie miała średnicę 20 sekund kątowych, zaś faza – 60%.

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher