Trwający już tydzień (ze względu na czwartkową pełnię) będzie udany tylko dla obserwatorów jasnych i punktowych (lub prawie punktowych) obiektów takich jak planety i gwiazdy. Bardzo jasny Księżyc przejdzie blisko Jowisza, natomiast Mars – blisko Regulusa, najjaśniejszej gwiazdy Lwa. Tuż przed świtem coraz lepiej widoczny jest Saturn.

Wyjątkowo ładna, nie tylko jak na listopad, pogoda zachęca do obserwacji nocnego nieba. Jednak najbliższe noce, mimo że bardzo długie (już prawie 15-godzinne) będą jasne, ponieważ rozświetlał je będzie Księżyc, który w czwartek 10 listopada o godzinie 21:26 naszego czasu przejdzie przez pełnię. Naturalny satelita Ziemi przejdzie od gwiazdozbioru Ryb do granicy Byka i Bliźniąt, mijając po drodze Jowisza i – podobnie jak on – przebywając nad horyzontem prawie całą noc.

Przez pierwsze dwie noce tego tygodnia Księżyc wędrował przez obszary nieba, w których znajdują się niezbyt jasne gwiazdy. Dodatkowo ich odszukania na niebie nie ułatwia jasność Srebrnego Globu, mającego fazę odpowiednio 87% w poniedziałek 7 listopada oraz 93% we wtorek 8 listopada.

Można za to obserwować zbliżanie się Srebrnego Globu do Jowisza: w nocy z poniedziałku na wtorek Księżyc znajdował się ponad 30° od największej planety Układu Słonecznego, natomiast dzisiejszej nocy odległość ta zmniejszy się do nieco ponad 20°. Najbliżej Jowisza Księżyc znajdzie się w środowy wieczór, kiedy to godzinę po zachodzie Słońca odległość między tymi ciałami niebiańskimi zmniejszy się do niewiele ponad 4°. Księżyc będzie wtedy prawie w pełni (faza 99%) i z jasnym Jowiszem będzie stanowił ładną parę.

Jowisz porusza się obecnie ruchem wstecznym z prawie maksymalną możliwą prędkością niemal 8' na dobę. Jak łatwo policzyć co 4 dni pokonuje dystans równy średnicy tarczy Słońca lub Księżyca. Planeta świeci z jasnością -2,9 magnitudo, w lornetkach i teleskopach prezentując tarczę o średnicy 50″. Dzięki temu nawet przez nieduże lornetki nietrudno dostrzec pasy chmur na jowiszowej tarczy, a nawet wędrujące po niej cienie czterech największych księżyców (choć tutaj warto mieć przy sobie kilkunastocentymetrowy teleskop z dużym powiększeniem).

Szczegóły zjawisk w układzie księżyców galileuszowych planety na poniższej liście:

  • 7 listopada, godz. 18:59 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 7 listopada, godz. 19:13 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 7 listopada, godz. 21:07 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 7 listopada, godz. 21:24 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 7 listopada, godz. 22:10 – wejście Ganimedesa na tarczę Jowisza,
  • 7 listopada, godz. 22:54 – wejście cienia Ganimedesa na tarczę Jowisza,
  • 7 listopada, godz. 23:39 – zejście Ganimedesa z tarczy Jowisza,
  • 8 listopada, godz. 0:51 – zejście cienia Ganimedesa z tarczy Jowisza,
  • 8 listopada, godz. 16:17 – Io chowa się za tarczę planety (początek zakrycia),
  • 8 listopada, godz. 18:44 – wyjście Io z cienia planety (koniec zaćmienia),
  • 10 listopada, godz. 4:18 – Europa chowa się za tarczę planety (początek zakrycia),
  • 11 listopada, godz. 23:17 – wejście Europy na tarczę planety,
  • 11 listopada, godz. 23:57 – wejście cienia Europy na tarczę planety,
  • 12 listopada, godz. 1:40 – zejście Europy z tarczy planety,
  • 12 listopada, godz. 2:25 – zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
  • 12 listopada, godz. 5:09 – Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 13 listopada, godz. 2:17 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 13 listopada, godz. 2:40 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 13 listopada, godz. 4:26 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 13 listopada, godz. 4:50 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 13 listopada, godz. 17:25 – Europa chowa się za tarczę planety (początek zakrycia),
  • 13 listopada, godz. 20:42 – wyjście Europy z cienia Jowisza (koniec zacmienia),
  • 13 listopada, godz. 23:35 – Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 13 listopada, godz. 2:09 – wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zakrycia).

Tej samej nocy Księżyc znajdzie się blisko najjaśniejszych gwiazd konstelacji Barana (w której od jakiegoś czasu przebywa Jowisz): około 8°od Hamala, 6° od Sheratana i mniej niż 5° od gwiazdy podwójnej Mesarthim.

W czwartek 10 listopada Srebrny Glob będzie świecił najjaśniej. Pełnia Księżyca będzie okraszona zakryciem brzegowym gwiazdy Botein (δ Arietis) o jasności 4,3 magnitudo. Dojdzie do niego około godziny 4:25 na obszarze między liniami Szczecin – Poznań – Łódź oraz Wrocław – Kraków – Krosno. Szczegóły w poniższej tabeli:

Zakrycie gwiazdy δ Ari przez Księżyc 11 listopada 2011 r.
MiastoZakrycieOdkryciekomentarz
Gdańsk4:25 δ Ari 2' na północ od brzegu Księżyca
Kraków4:204:39
Krosno4:214:39
Łódź4:23 δ Ari 28″ na północ od brzegu Księżyca
Poznań4:26 δ Ari 24″ na północ od brzegu Księzyca
Suwałki4:25 δ Ari 2,5' na północ od brzegu Księżyca
Szczecin4:24 δ Ari 44″ na północ od brzegu Księżyca
Warszawa4:24 δ Ari 57″ na północ od brzegu Księżyca
Wrocław4:204:34
Żywiec4:184:42

11 listopada naturalny satelita Ziemi będzie już dzień po pełni, jego faza będzie miała 99%, zaś do tego czasu dotrze on do gwiazdozbioru Byka. Tej nocy zobaczyć go będzie można na południe od Plejad – słynnej i ładnej gromady otwartej gwiazd. Około godziny 18 Księżyc przejdzie niecałe 4° na południe od Plejad.

W weekend Księżyc wciąż będzie przechodził przez Byka. W sobotę 12 listopada faza Księżyca zmniejszy się do 97%, zaś 5° na południe od niego świecić będzie najjaśniejsza gwiazda Byka – Aldebaran. Dobę później tarcza Księżyca będzie mieć fazę 92%, a naturalny satelita Ziemi przejdzie nieco ponad 7° na południe od El Nath – drugiej co do jasności gwiazdy tej konstelacji. Jednocześnie Księżyc będzie znajdował się 41 minut kątowych na północ od drugiej gwiazdy w rogach Byka ζ Tau.

Mapka pokazuje położenie Marsa w drugim tygodniu listopada 2011 roku.     Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Czerwona Planeta weszła niedawno do gwiazdozbioru Lwa i pozostanie w nim aż do końca drugiej dekady czerwca przyszłego roku. Mars powoli zbliża się do Ziemi i jego jasność oraz rozmiary kątowe się zwiększają. Obecnie planeta świeci blaskiem +1 magnitudo (a więc wyraźnie jaśniej niż Regulus, najjaśniejsza gwiazda w Lwie o jasności obserwowanej +1,3 wielkości gwiazdowej), natomiast średnica kątowa jej tarczy jest już większa niż 6″ (bardzo mało w porównaniu choćby do Jowisza, którego tarcza jest przeszło 8 razy większa). Przez teleskopy o średnicy kilkunastu cm i powiększeniu ponad 150x można próbować dostrzec fazę Marsa, która obecnie również rośnie i wynosi 90%.

Największą atrakcją związaną z Marsem w tym tygodniu będzie jego spotkanie z Regulusem: w piątek 11 listopada nad ranem Czerwona Planeta przejdzie mniej niż 1,5 stopnia na północ od Regulusa.

Mapka pokazuje położenie Saturna w drugim tygodniu listopada 2011 roku.     Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Ostatnią jasną planetą widoczną z naszego kraju jest Saturn. Ostatnia ze znanych od starożytności planet jest widoczna słabo, tuż przed wschodem Słońca, choć wyraźnie lepiej niż tydzień temu. Saturn w najbliższych dniach świecił będzie blaskiem 0,8 wielkości gwiazdowej, natomiast jego tarcza ma średnice 16″.

Saturn przebywa we wschodniej części gwiazdozbioru Panny, a przez cały najbliższy sezon będzie trzymał się Spiki – najjaśniejszej gwiazdy tej konstelacji. W tym tygodniu Saturn świecić będzie około 4,5 stopnia na północ od α Vir.

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher