Środek sierpnia to pod względem astronomicznym dobry czas dla rannych ptaszków: przed świtem można obserwować zbliżający się do nowiu Księżyc, który po minięciu Jowisza przejdzie niedaleko Wenus oraz Merkurego. Dla pierwszej planety od Słońca jest to najlepszy okres widoczności porannej w tym roku. Wieczorem Mars wyprzedzi na niebie Saturna, ale z naszego kraju będzie to widoczne słabo. Przez całą noc będzie można jeszcze obserwować Perseidy, które swoją aktywność kończą około 24 sierpnia.

Opis zjawisk astronomicznych zachodzących w najbliższych dniach zacznę od tych, które można obserwować przed świtem, ponieważ wtedy będzie działo się najwięcej i najciekawiej: będą widoczne 3 jasne planety wokółsłoneczne wraz z Księżycem, a także kończące swoją aktywność Perseidy. Ale najpierw napiszę o dużych ciałach Układu Słonecznego.

W pierwszych dniach tego tygodnia bardzo dobrze będzie widoczny Księżyc, zbliżający się do nowiu, który będzie miał miejsce w piątek 17 sierpnia o godzinie 17:54 naszego czasu. Srebrny Glob minął Jowisza i w poniedziałek 13 sierpnia rano będzie już blisko Wenus. O godzinie podanej na mapce tarcza Księżyca będzie miała fazę 20% i będzie świecił na pograniczu gwiazdozbiorów Byka Oriona oraz Bliźniąt. W tym momencie Księżyc znajdzie się między Jowiszem a Wenus, ponad 15° od pierwszej i 7,5 stopnia od drugiej planety. Niecałe 3° na zachód od naturalnego satelity Ziemi znajdowała się będzie gwiazda ζ Tauri, czyli południowy róg Byka.

Obie planety są coraz lepiej widoczne na porannym niebie, choć mamy dwie różne sytuacje: Jowisz zbliża się do naszej planety i dąży do opozycji względem Słońca 3 grudnia br., natomiast Wenus oddala się od Ziemi i dąży do koniunkcji górnej ze Słońcem (na rysunku oznaczonej literą „D”) 28 marca 2013 roku. Obecnie Jowisz świeci z jasnością -2,2 magnitudo, a jego tarcza ma średnicę 37″, natomiast blask Wenus to -4,3 wielkości gwiazdowej, zaś jej tarcza do niedzieli 19 sierpnia zmniejszy średnicę kątową 23″ oraz zwiększy fazę do 52%.

W układzie księżyców galileuszowych Jowisza będzie można zaobserwować następujące zjawiska:

  • 16 sierpnia, godz. 3:40 – wejście Io w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 17 sierpnia, godz. 0:54 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 17 sierpnia, godz. 1:14 – wejście Europy w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 17 sierpnia, godz. 2:14 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 17 sierpnia, godz. 2:28 – wejście Ganimedesa w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 17 sierpnia, godz. 3:06 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 17 sierpnia, godz. 3:44 – wyjście Europy z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
  • 17 sierpnia, godz. 3:52 – Europy chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 17 sierpnia, godz. 4:24 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 17 sierpnia, godz. 4:32 – wyjście Ganimedesa z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
  • 18 sierpnia, godz. 1:40 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 19 sierpnia, godz. 1:08 – zejście Europy z tarczy Jowisza.

We wtorek 14 sierpnia Księżyc przejdzie na wschód od Wenus i o godzinie podanej na animacji jego faza zmniejszy się do 13%, będzie zaś świecił niecałe 4° od Wenus. Jednocześnie stopień bliżej znajdzie się Alhena – trzecia co do jasności gwiazda konstelacji Bliźniąt.

Kolejną dobę później Księżyc przejdzie następne kilkanaście stopnia na południowy wschód i znajdzie się prawie w połowie drogi między Wenus a Merkurym. Tego ranka faza Księżyca wynosić będzie 7% i od Wenus będzie dzieliło go ponad 15°, natomiast od Merkurego – 12.

Jeszcze bliżej Merkurego Srebrny Glob znajdzie się w poranek czwartkowy. 16 sierpnia faza Księżyca wynosić będzie już tylko 3% (półtora doby przed nowiem). O godzinie podanej na mapce odległość między Merkurym a Księżycem zmniejszy się do 3°. Lecz ta koniunkcja nie będzie łatwa do zaobserwowania, ponieważ Srebrny Glob znajdował się będzie zaledwie 2° nad widnokręgiem.

Dla samego Merkurego najbliższe kilkanaście dni będzie najlepszą okazją do zaobserwowania go do końca tego roku. W letnie poranki ekliptyka jest bardzo korzystnie nachylona do widnokręgu i dlatego ciała Układu Słonecznego obserwowane tuż przed świtem są widoczne bardzo dobrze. Pierwsza planeta od Słońca tak samo jak Wenus oddala się od nas, dlatego jej rozmiary kątowe będą maleć, natomiast wzrastać będzie jasność oraz faza planety, którą można będzie dostrzec przez kilkunastocentymetrowe teleskopy o powiększeniu ponad 100x. Szczegóły w poniższej tabeli:

Merkury w trzecim tygodniu sierpnia 2012 r.
DataJasność

[mag]

Średnica

kątowa

[„]

Faza

[%]

Wysokość

[°]

13 VIII+0,68,2293,6
14 VIII+0,48,0324,1
15 VIII+0,37,8364,5
16 VIII+0,17,5404,9
17 VIII-0,17,3445,1
18 VIII-0,27,1485,2
19 VIII-0,46,9525,2

Mapka pokazuje położenie radiantu Perseidów oraz Jowisza i Wenus w trzecim tygodniu sierpnia 2012 roku.

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Przez cały tydzień w dalszym ciągu można obserwować meteory z roju Perseidów. Obserwacje warto prowadzić zwłaszcza na początku tygodnia, kiedy ich aktywność jeszcze nie spadnie znacząco. Radiant roju leży w obszarze nieba, który nigdy u nas nie zachodzi, dlatego Perseidy można obserwować jak tylko zrobi się wystarczająco ciemno (czyli mniej więcej od godziny 22:00). Aktywność roju kończy się we wtorek 24 sierpnia.

Mapka pokazuje położenie Marsa i Saturna w trzecim tygodniu sierpnia 2012 roku.

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie obrazków z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Wieczorem, po drugiej stronie nieba coraz więcej wysiłku trzeba włożyć w dostrzeżenie Marsa i Saturna. Większego problemu z tym nie mają osoby przebywające w basenie Morza Śródziemnego i bardziej na południe. Niestety u nas w tym czasie ekliptyka jest nachylona bardzo niekorzystnie do widnokręgu i obie planety chowają się pod horyzont już około 100 minut (Mars) i 120 minut (Saturn) po Słońcu. W momencie pokazanym na mapce (godzinę po zachodzie Słońca w poniedziałek 13 sierpnia) planety będą znajdowały się zaledwie 6° (Mars) oraz 9° (Saturn) nad południowo-zachodnim widnokręgiem.

W tym tygodniu planety świecą blaskiem odpowiednio +1,1 magnitudo – Mars oraz +0,8 magnitudo (Saturn). We środę 15 sierpnia Mars wyprzedzi Saturna na swej drodze po niebie osiągając tego dnia minimalną odległość około 2,5 stopnia. Jednocześnie 100 minut kątowych na południe od Marsa świecić będzie Spica – najjaśniejsza gwiazda z konstelacji Panny.

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher