Nocne niebo w końcu marca br. będzie zdominowane przez obecność bardzo jasnego Księżyca, którego pełnia przypada w środę 27 marca. Nie będzie on specjalnie przeszkadzał przy obserwacji Jowisza (wieczorem) i Saturna (późną nocą), ale poważnie utrudni odnalezienie na niebie komety C/2011 L4. Gołym okiem była ona trudna do zaobserwowania już wcześniej, a teraz do słabnącej jasności dołączy się jasne tło od Księżyca. Proszę pamiętać, żeby w nocy z soboty 30 marca na niedzielę 31 marca przestawić zegarki z godziny 2:00 na 3:00, ponieważ wchodzimy w czas letni.

W ciągu najbliższych siedmiu dni Srebrny Glob przemierzy drogę od gwiazdozbioru Sekstantu, poprzez Lwa, Pannę i Wagę do Skorpiona. W środę 27 marca przypada pełnia Księżyca, zatem początek tygodnia można zarezerwować na obserwacje planet i gwiazd (no i Księżyca oczywiście) ponieważ obiekty rozciągłe – w tym kometa C/2011 L4 będą widoczne słabo.

W mijanych przez naturalnego satelitę Ziemi gwiazdozbiorach znajduje się kilka dość jasnych gwiazd oraz planeta Saturn, które będą tworzyć z Księżycem ciekawe konfiguracje. Już minionej właśnie nocy Księżyc mijał Regulusa, czyli najjaśniejszą gwiazdę Lwa. O godzinie podanej na mapce tarcza Księżyca była oświetlona w 93% i była oddalona od Regulusa o prawie 7,5 stopnia, przebywając wtedy w słabym gwiazdozbiorze Sekstantu. Jednak przy silnym blasku Srebrnego Globu gwiazdy Sekstantu były nie do odnalezienia.

27, 28 i 29 marca Księżyc będzie wędrował przez gwiazdozbiór Panny. W czwartek 28 marca będzie już ponad 12 godzin po pełni i tarcza Księżyca będzie miała fazę 99%. 8° prawie dokładnie na północ od niej świecić będzie Porrima, jedna z jaśniejszych gwiazd tej konstelacji. Jednocześnie o stopień dalej na wschód znajdowała się będzie Spica – najjaśniejsza gwiazda Panny.

Dobę później Księżyc przesunie się kilkanaście stopni na południowy wschód, zmniejszając przy tym fazę do 97%, a więc wciąż jeszcze bardzo nieznacznie. W dzień naszego czasu (czyli gdy będzie pod horyzontem) Księżyc minie Spikę, a mieszkańcy obszaru od Indochin, przez Filipiny, Indonezję, północno-wschodnią Australię, po wyspy na północ od Nowej Zelandii będą mogli być świadkami zakrycia tej gwiazdy przez naturalnego satelitę Ziemi. W Polsce o godzinie 20:30 (tuż po wschodzie Księżyca) zobaczymy Srebrny Glob w fazie 97% oddalony o 3,5 stopnia, natomiast w chwili pokazanej na mapce dystans ten zwiększy się o kolejne 2°. Jednocześnie 12° na wschód od Księżyca będzie świecił Saturn.

Dużo bliżej Saturna Księżyc znajdzie się w sobotę 30 marca. Do największego zbliżenia obu ciał niebiańskich dojdzie w piątek 29 marca około godziny 19 naszego czasu, na odległość nieco większą niż 3°, ale wtedy zarówno Księżyc, jak i Saturn będą pod horyzontem. Około północy tarcza Księżyca będzie miała fazę 91%, zaś Saturn znajdował się będzie 5° na północ od niej. Planeta świeci obecnie z jasnością obserwowaną +0,2 magnitudo, a jej tarcza ma średnicę 19″. Maksymalna elongacja Tytana (zachodnia) przypada w poniedziałek 25 marca.

Jednocześnie 2° na wschód od Księżyca świecić będzie gwiazda Zuben Elgenubi, druga co do jasności gwiazda Wagi, choć na mapach oznaczana grecką literą α. Srebrny Glob będzie się zbliżał do Zuben Elgenubi i około godziny 3 naszego czasu dystans między tymi ciałami niebiańskimi zmniejszy się do niewiele ponad 1°. Natomiast mieszkańcy i marynarze będący na obszarze na południe od Afryki do większej części Ameryki Południowej będą mieli więcej szczęścia i będą mogli obserwować przejście Księżyca przed Zuben Elgenubi.

W nocy z soboty 30 marca na niedzielę 31 marca Księżyc świecił będzie jeszcze na tle gwiazdozbioru Wagi, ale już blisko Skorpiona. Około godziny 4 rano (już po zmianie czasu na letni!) Księżyc w fazie 83% będzie górował na wysokości mniejszej niż 20°, a 4° na wschód od niego świecić będzie gwiazda Graffias, czyli znana gwiazda podwójna, możliwa do rozdzielenia już przez niewielkie instrumenty optyczne. Tym razem znowu będziemy mieli pecha, ponieważ już po zachodzie Księżyca i wschodzie Słońca w naszym kraju mieszkańcy Peru, Kolumbii, Wenezueli, Ekwadoru, Ameryki Środkowej, Karaibów oraz północno-zachodniej części USA zobaczą zakrycie tej gwiazdy przez Księżyc.

Animacja pokazuje położenie komety C/2011 L4 (PanSTARRS) w ostatnim tygodniu marca 2013 roku.

Animację wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Wieczorem, tuż po zmierzchu można obserwować kometę C/2011 L4 (PanSTARRS), ale w tym tygodniu to będzie trudne ze względu na jasne tło nieba pochodzące od Księżyca. Kometa co prawda powoli wznosi się coraz wyżej i pod koniec tygodnia godzinę po zmierzchu będzie się wznosić na wysokość 15° nad zachodnim widnokręgiem, ale jednocześnie oddala się od Słońca i od Ziemi i jej jasność powoli się zmniejsza. W tym tygodniu kometa przejdzie blisko trzech gwiazd ε, δ oraz π Andromedae, które świecą z jasnością obserwowaną odpowiednio +4,3, +3,2 oraz 4,3 wielkości gwiazdowej. Wszystkie gwiazdy kometa minie w odległości około 1°, gwiazdę ε And – 26 marca, gwiazdę δ And 27 marca, zaś gwiazdę π And – 29 marca. Można będzie wtedy łatwo porównać z nimi jasność jądra komety, a nawet całej komety.

Mapka pokazuje położenie Jowisza w ostatnim tygodniu marca 2013 roku.

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Po schowaniu się komety C/2011 L4 pod horyzontem na wieczornym niebie świecić będzie Jowisz. Do koniunkcji Jowisza ze Słońcem zostały już tylko 3 miesiące i widać to po pozycji, jaką planeta zajmuje na niebie: o zmierzchu Jowisz góruje, czyli znajduje się najwyżej na niebie w swoim ruchu dobowym i zachodzi około północy. Jowisz coraz szybciej porusza się po niebie wzdłuż rosnącej rektascensji – obecnie około 10' na dobę – przesunął się już z linii łączącej Aldebarana z Plejadami na linię łączącą Aldebarana z Capellą.

Jowisz coraz wyraźniej słabnie i jeśli ktoś pamięta, jak jasno świecił w grudniu i jak duża była jego tarcza, to różnica z obecnymi wartościami tych parametrów jest znacząca. Obecnie Jowisz świeci z jasnością obserwowaną -2,1 magnitudo, a jego tarcza ma średnicę 36″. W układzie księżyców galileuszowych będzie można dostrzec następujące zjawiska:

  • 27 marca, godz. 0:46 – Ganimedes chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 27 marca, godz. 22:56 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 28 marca, godz. 0:08 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 28 marca, godz. 19:56 – Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 28 marca, godz. 20:12 – Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 28 marca, godz. 23:36 – wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
  • 29 marca, godz. 18:36 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza (sama Io od zmierzchu na tarczy),
  • 29 marca, godz. 19:38 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 29 marca, godz. 20:52 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 30 marca, godz. 19:32 – zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
  • 30 marca, godz. 19:40 – wejście cienia Ganimedesa na tarczę Jowisza,
  • 30 marca, godz. 22:16 – zejście cienia Ganimedesa z tarczy Jowisza.

Warto zwrócić uwagę na wieczór 28 marca, gdy do godziny 19:56 będzie widać wszystkie cztery księżyce galileuszowe Jowisza, a o 20:12 2 z nich będą schowane za Jowiszem i widoczne pozostaną tylko 2.

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher