Jak co roku na początku drugiej dekady sierpnia maksimum swojej aktywności osiągają meteory z roju Perseidów i jak co roku w tym czasie można spodziewać się ponad 100 meteorów na godzinę przy sprzyjającym położeniu Księżyca. Srebrny Glob po niedawnym nowiu każdego kolejnego dnia jest coraz bardziej okazały, a w środę 14 sierpnia przejdzie przez I kwadrę. Na początku tygodnia będzie świecił niedaleko Saturna i razem z nim będzie zachodził dość szybko, nie przeszkadzając w obserwacji Perseidów. Warunki widoczności Wenus praktycznie się nie zmienią, za to tylko w poniedziałek i wtorek da się jeszcze dostrzec jasnego Merkurego. Coraz dłużej można obserwować Marsa z Jowiszem.

Najbardziej interesującym wydarzeniem astronomicznym nadchodzących dni będzie coroczne maksimum słynnego roju meteorów Perseidów. Jest on znany u nas głównie ze względu na porę aktywności, która przypada na wakacje, gdy noce są jeszcze ciepłe i często pogodne. Duże znaczenie ma też jego obfitość (nawet ponad 100 meteorów na godzinę) i prędkość zderzenia z naszą atmosferą, która wynosi 59 km/s, dzięki czemu zjawiska na ogół są bardzo jasne, często też pozostają smugi. Dodatkowo radiant roju jest nad Polską zawsze nad horyzontem, wystarczy zatem poczekać, aż się odpowiednio ściemni.

Według prognoz w tym roku najwięcej meteorów spodziewanych jest w poniedziałek 12 sierpnia około godziny 21 naszego czasu. Wtedy co prawda jeszcze jest u nas całkiem widno, ale o tej porze od zachodu Słońca minie prawie godzina, a mniej więcej półtora godziny później nastanie noc astronomiczna. Około godziny 22:30 radiant roju będzie znajdował się na wysokości ponad 30° nad północno-wschodnim horyzontem i przez całą noc będzie się wznosił. Do godziny 4:00 (prawie półtora godziny przed świtem, początek świtu żeglarskiego) radiant Perseidów wzniesie się na ponad 70° nad wschodni widnokrąg.

W tym roku w obserwacjach meteorów nie będzie przeszkadzał Księżyc, który w nocy z poniedziałku 12 sierpnia na wtorek 13 sierpnia będzie miał fazę około 28% i zniknie pod horyzontem mniej więcej o godzinie 22:30 naszego czasu. Perseidy promieniują do 24 sierpnia, a więc co najmniej kilka najbliższych nocy warto poświęcić na ich obserwacje, odpowiednio się do nich Obserwujmy Perseidy wraz z nietoperzami„>przygotowując. W zeszłym roku podczas maksimum aktywności notowano nawet 120 meteorów na godzinę, czyli 2 meteory na minutę!

Animacja pokazuje położenie Jowisza, Marsa i Merkurego w trzecim tygodniu sierpnia 2013 roku.

Animację wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Jeszcze wtedy, gdy warunki na obserwacje Perseidów będą znakomite nad północno-wschodnim widnokręgiem pojawi się najpierw Jowisz (wchodzi około godziny 1:45), a potem Mars (około godziny 2:30). Nad samym ranem w nocy z niedzieli na poniedziałek oraz z poniedziałku na wtorek (być może też z wtorku na środę) będzie można obserwować Merkurego. Odległość między wszystkimi planetami się stopniowo zwiększa, pod koniec tygodnia dystans między Marsem a Jowiszem urośnie do 12°, natomiast Merkury we wtorek 13 sierpnia będzie odległy od Marsa o 18°.

Jowisz z Marsem są widoczne coraz lepiej, jasności i rozmiary kątowe obu planet przez najbliższych kilka miesięcy będą rosły, choć na razie Czerwona Planeta będzie jaśnieć bardzo powoli. Obecnie Jowisz świeci z jasnością -2 magnitudo, a jego tarcza ma średnicę 34″. Przez teleskopy i większe lornetki można już obserwować szczegóły na tarczy planety. Jasność Marsa to na razie +1,6 wielkości gwiazdowej, zaś jego tarcza ma średnicę 4″ i o obserwacji jej szczegółów na razie nie ma mowy.

Ilość zjawisk, które można zaobserwować w układzie księżyców galileuszowych Jowisza stale rośnie, ponieważ Jowisz coraz dłużej świeci nad widnokręgiem przed świtem. W tym tygodniu z Polski będzie można dostrzec następujące zjawiska:

br>

  • 13 sierpnia, godz. 2:26 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 13 sierpnia, godz. 3:18 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 13 sierpnia, godz. 4:40 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 14 sierpnia, godz. 1:45 – od wschodu Jowisza cień Ganimedesa na tarczy planety,
  • 14 sierpnia, godz. 2:42 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 14 sierpnia, godz. 3:28 – zejście cienia Ganimedesa z tarczy Jowisza,
  • 14 sierpnia, godz. 4:02 – wejście Ganimedesa na tarczę Jowisza,
  • 18 sierpnia, godz. 3:32 – wejście Europy w cień Jowisza (początek zaćmienia).

Merkury będzie dostępny obserwacjom tylko na początku tygodnia: w poniedziałek 12 sierpnia na godzinę przed wschodem Słońca planeta będzie świecić na wysokości niecałe 2° nad północno-wschodnim widnokręgiem, dobę później – niewiele ponad 1°, zaś w środę 14 sierpnia – pół stopnia. Sytuację trochę będzie ratowała duża jasność planety – od -1,2 do -1,3 wielkości gwiazdowej. W tym samym czasie tarcza Merkurego będzie miała średnicę mniejszą niż 6″, zaś fazę – około 85%.

W poniedziałek 12 sierpnia, gdy na europejskich długościach geograficznych będzie powoli zapadał zmrok, Merkury przejdzie przez znaną gromadę otwartą gwiazd M44. Około godziny 20:30 naszego czasu planeta znajdzie się mniej niż 20 minut kątowych na południe od środka gromady. Owo największe zbliżenie będą mogli obserwować mieszkańcy obszarów na zachodnim Pacyfiku i to tych bliżej równika. A z Polski jasne tło nieba przed świtem nie pozwoli na dostrzeżenie M44.

Animacja pokazuje położenie Księżyca, Wenus i Saturna w trzecim tygodniu sierpnia 2013 roku.

Animację wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Pora na przeniesienie się na niebo wieczorne. Już od dość długiego czasu niezbyt dobrze widoczne są tam dwie planety: Wenus i Saturn, a w tym tygodniu dominował na nim będzie rosnący Księżyc. Wenus zbliża się do Saturna i obecnie obie planety są na tyle blisko siebie, że mieszczą się na jednej mapce. W niedzielę 18 sierpnia dystans między planetami zmniejszy się do około 35°.

Jasność i rozmiary kątowe Wenus wreszcie zaczną się zwiększać dość szybko: pod koniec tygodnia planeta będzie świeciła blaskiem -4 magnitudo, a jej tarcza będzie miała średnicę 14″ i fazę 78%. Ale już za miesiąc jasność Wenus urośnie do -4,1 magnitudo, średnica – do 17″, zaś faza zmniejszy się do 68%. Niestety w tym samym czasie nie poprawią się warunki obserwacyjne planety: 45 minut po zmierzchu Wenus będzie zajmowała pozycję około 2,5 stopnia nad południowo-zachodnim widnokręgiem (mniej więcej tyle samo, co obecnie).

Coraz gorzej widoczny jest Saturn, który zachodzi już około godziny 22:15, a 45 minut po zmierzchu znajduje się na wysokości 12° nad południowo-zachodnim horyzontem. Warunki obserwacyjne planety są na tyle złe, że nawet przez teleskopy trudno będzie dostrzec jej pierścienie ze względu na sile turbulencje atmosfery tuż przy horyzoncie i niestety będzie trzeba się zadowolić tylko faktem upolowania jej na niebie. Z tego samego względu trudno będzie dostrzec nawet najjaśniejszego z księżyców Saturna – Tytana. Obecnie Saturn świeci z jasnością +1,7 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza ma średnicę 17″.

W tym tygodniu pewnym ułatwieniem przy szukaniu Saturna będzie Księżyc, który minie Saturna w nocy z poniedziałku 12 sierpnia na wtorek 13 sierpnia. W poniedziałek naturalny satelita Ziemi będzie miał fazę 32% i 45 minut po zmierzchu będzie świecił około 8° nad horyzontem. 5° na prawo od niego świecić będzie Spica, zaś 8° na lewo i górę od Księżyca – Saturn. Dobę później tarcza Księżyca zwiększy swoją fazę do 43% i o tej samej porze będzie znajdowała się 3° wyżej niż poprzedniego wieczoru i przewędruje na pozycję 8° na lewo od Saturna.

Mapka pokazuje położenie Księżyca w trzecim tygodniu sierpnia 2013 roku.

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Położenie Księżyca zacząłem opisywać pod poprzednią mapką. Odnośnie wtorku 13 sierpnia warto dodać, że Srebrny Glob jednocześnie będzie znajdował się około 3° od gwiazdy Zuben Elgenubi, gwiazdy Wagi, oznaczanej na mapach nieba grecką literą α. Mieszkańcy Ameryki Południowej mniej więcej od równika, do równoleżnika 30°S będą mogli obserwować wieczorne zakrycie gwiazdy przez Księżyc.

W środę 15 sierpnia faza Księżyca zwiększy się już do 65% i dotrze do gwiazdozbioru Wężownika. Wieczorem około 6° na południe od Srebrnego Globu świecić będzie Antares – najjaśniejsza gwiazda Skorpiona o wyraźnej czerwonawej barwie.

Sobota 17 sierpnia zastanie Księżyc na tle gwiazdozbioru Strzelca, na północ od najbardziej charakterystycznych gwiazd tej konstelacji. Około 7,5 stopnia na południe od Księżyca świecić będzie Nunki, zaś 3,5 stopnia bliżej sąsiadować z Księżycem będzie jasna gromada kulista gwiazd M22.

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher