Zdjęcie w tle: NASA/JPL-Caltech/SSI/Hampton Universit

Sonda Cassini zrobiła najlepszy jak dotąd film przedstawiający unikatowy sześcioboczny prąd strumieniowy wokół północnego bieguna Saturna, nazywany po prostu sześciokątem (ang. hexagon).

Jest to pierwszy film, w którym użyto kolorowych filtrów i uzyskano cały widok Saturna od 70° północnej szerokości geograficznej do bieguna północnego. Sześciokąt jest rozległym na 30 tys. km prądem strumieniowym, w którym wiatry wieją z prędkością 322 km/h, a w samym centrum znajduje się masywna, rotująca burza. Jest to jedyny taki przypadek pogodowy w całym Układzie Słonecznym.

Według Andrew Ingersoll – członka zespołu obrazowania misji Cassini – sześciokąt to tylko prąd powietrza, ale wyjątkowo stabilny, w przeciwieństwie do innych tego typu struktur. Huragan ten może trwać od dekad, a nawet wieków, podczas gdy na Ziemi podobne cyklony trwają zaledwie tydzień. Naukowcy przypuszczają, że stabilność sześciokąta ma coś wspólnego z brakiem stałego podłoża na Saturnie, ponieważ ziemskie warunki pogodowe ulegają zmianom, gdy napotkają opór powierzchni terenu, czy czap lodowcowych za kołami podbiegunowymi.

Obecnie mamy najlepszy widok na sześciokąt, ponieważ Słońce zaczęło oświetlać jego wnętrze pod koniec 2012 roku. Cassini rejestruje obraz w ponad 10-godzinnym okresie, co daje badaczom możliwość obserwowania ruchu chmurzastych struktur. Widoczna jest również burza wokół bieguna, jak i małe wiry obracające się w przeciwnym kierunku niż sześciokąt. Największe z nich mają średnicę 3500 km.

Animacja, wykonana przez podczerwoną kamerę sondy Cassini, przedstawia ruch sześciokątnego strumienia gazu na Saturnie. Te kilka klatek odpowiada 2 godzinom i 45 minutom rzeczywistego ruchu.

Kunio Sayanagi – współpracownik z Uniwersytetu Hampton – twierdzi, że prąd strumieniowy w sześciokącie zachowuje się zupełnie jak bariera, której efekty są podobne do tych w antarktycznej dziurze ozonowej, gdzie prąd strumieniowy nie pozwala na uzupełnienie ozonu z zewnątrz. Na Saturnie największe aerozole, które są wytwarzane, gdy Słońce oświetla atmosferę, nie są w stanie przekroczyć tej bariery. Obecnie oczekiwane jest przesilenie letnie na gazowym olbrzymie, które ma nastąpić w 2017 roku (wiosna rozpoczęła się w sierpniu 2009 roku). Naukowcy będą wtedy śledzić zmiany zachodzące w sześciokącie.

Do obserwacji małych burz oraz prędkości wiatrów wewnątrz prądu strumieniowego wykorzystywane są czarno-białe zdjęcia oraz obrazy ze spektroskopu w sondzie.

Sonda Cassini została wystrzelona w 1997 r., do Saturna dotarła w czerwcu 2004 r., a zakończenie jej misji jest zaplanowane na wrzesień 2017 r. W misję Cassini-Huygens zaangażowane są NASA, ESA oraz Włoska Agencja Kosmiczna. Dla NASA misję prowadzi Jet Propulsion Laboratory w Pasadenie.

Autor

Avatar photo
Anna Wizerkaniuk

Absolwentka studiów magisterskich na kierunku Elektronika na Politechnice Wrocławskiej, członek Zarządu Klubu Astronomicznego Almukantarat, miłośniczka astronomii i książek