Tajemniczy rozbłysk, który miał miejsce w kwietniu 2013 roku w konstelacji Lwa, okazał się najjaśniejszym dotąd zarejestrowanym rozbłyskiem gamma powstałym w wyniku potężnej gwiezdnej eksplozji.

27 kwietnia 2013 roku kilka satelitów (w tym Swift NASA i Fermi Gamma-ray Space Telescope) zaobserwowało nadzwyczaj jasne promieniowanie gamma. Ponadto eksplozja gwiazdy spowodowała odrzut strumienia cząstek rozpędzając je aż do prędkości relatywistycznych. Rozbłysk został szczegółowo opisany w szeregu badań opublikowanych online w Science 21 listopada.

Rozbłyski gamma są jednymi z najbardziej potężnych typów eksplozji we Wszechświecie i zazwyczaj są sygnałem mówiącym o destrukcji masywnej gwiazdy. Są one dosyć rzadkim zjawiskiem. Oryginalna gwiazda ma zbyt małą jasność, żeby mogła zostać dostrzeżona z tej odległości. Pozostają więc same rozbłyski. A te są zazwyczaj krótkie ale za to niesłychanie jasne. Dodatkowo ich obserwacja przez naziemne teleskopy jest praktycznie niemożliwa, a to przez wysoką absorpcję promieniowania gamma przez ziemską atmosferę.

Rozbłysk o oficjalnej nazwie GRB 130427A miał miejsce w galaktyce odległej o 3,6 miliarda lat świetlnych od Ziemi. Dalej jest to znaczny dystans, jednakże jest to tylko połowa odległości w jakiej typowo obserwowano wcześniej rozbłyski gamma. Wzrost odległości pociąga za sobą oczywiście spadek jasności, dlatego też opisywany rozbłysk jest rekordowy. Ponadto podczas kolapsu powstała jeszcze potężna supernowa. Jest to pierwszy taki przypadek kiedy oba zjawiska zaobserwowano jednocześnie.

Sam rozbłysk gamma powstał w wyniku kolapsu masywnej gwiazdy, kiedy czarna dziura uformowała się w jej centrum. To wygenerowało falę uderzeniową, która spowodowała rozszerzanie się pozostałości po gwieździe. Świecąca skorupa odpadków została następnie zaobserwowana jako niezwykle jasna supernowa.

Po rozbłysku powstaje jeszcze poświata, która trwa od kilku godzin do kilku tygodni. Opisywany rozbłysk był tak silny, ze poświatę po nim można było obserwować miesiącami. Po jej analizie udało się ustalić dane dotyczące macierzystej gwiazdy. Była tylko 3-4 razy większa od Słońca, 20-30 razy cięższa i gwałtownie wirowała.

Rozbłyski gamma są najjaśniejszymi i najbardziej energetycznymi falami uderzeniowymi, co do których nie ma pełnego zrozumienia zasady ich działania. W opisywanym przypadku zaobserwowano większe natężenie promieniowania gamma niż wynikałoby to z modelu dla rozbłysku o tej jasności. Nadal trwają prace nad wyjaśnieniem tej rozbieżności. Obserwacje rozbłysku GRB 130427A testują modele astrofizyczne, jakie obecnie posiadamy i – miejmy nadzieję – pozwolą nam na lepsze zrozumienie fizyki.