Astronomowie odkryli planetę w układzie poczwórnym. Jest to dopiero drugi znany nam przypadek planety w takim układzie gwiazd.

Ziemia wraz z pozostałymi planetami Układu Słonecznego krąży wokół jednej gwiazdy – Słońca. Wiele gwiazd znajduje się jednak w układach wielokrotnych: podwójnych, potrójnych czy nawet poczwórnych. Ostatnie badania pokazują, że układów złożonych z czterech gwiazd jest więcej, niż do tej pory sądzono. W chwili obecnej szacuje się, że około 4 procent gwiazd podobnych do Słońca znajduje się w układach poczwórnych. Co więcej, wokół gwiazd w takich układach mogą również krążyć planety.

W ostatnich badaniach naukowcy spotkali się z dwoma nowymi przypadkami planet w układach wielokrotnych. Jedna z nich znajduje się w układzie potrójnym, a druga w układzie poczwórnym gwiazd. W obu przypadkach planety były znane już wcześniej, jednak wówczas sądzono, że mają one odpowiednio dwie i trzy gwiazdy macierzyste.

Planeta z trzema gwiazdami znajduje się w układzie HD 2638. Należy ona do tak zwanych gorących Jowiszy, okrąża swoją gwiazdę po orbicie o bardzo niewielkim promieniu w krótkim czasie – jej okres obiegu trwa zaledwie trzy dni. Naukowcy już wcześniej wiedzieli, że gwiazda macierzysta tej planety jest związana grawitacyjnie z inną gwiazdą, oddaloną od niej o około 44 000 jednostek astronomicznych (jednostka astronomiczna to dystans pomiędzy Słońcem a Ziemią), co stanowi dość dużą odległość. Nowo odkryta gwiazda tego układu znajduje się znacznie bliżej, zaledwie 28 jednostek astronomicznych od macierzystej gwiazdy planety.

Druga z planet, znajdująca się w układzie poczwórnym 30 Ari, jest gazowym olbrzymem o masie dziesięciokrotnie większej od Jowisza. Okrąża ona swoją gwiazdę w ciągu 335 dni. Nowo odkryta towarzyszka tej gwiazdy znajduje się w odległości 23 jednostek astronomicznych od niej. Ta para gwiazd z kolei jest związana z inną parą, oddaloną o około 1 670 jednostek astronomicznych. Cały układ jest ukazany na poniższym schemacie.

Schemat układu poczwórnego 30 Ari, składającego się z dwóch par gwiazd. Wokół jednej z gwiazd krąży planeta.

Mało prawdopodobne jest, aby na takiej planecie lub ewentualnych jej księżycach mogło istnieć życie. Gdybyśmy jednak mogli zobaczyć niebo z tej planety, widzielibyśmy jedno niewielkie „słońce” i dwie bardzo jasne gwiazdy, widoczne nawet w dzień. Jedna z nich, obserwowana przez teleskop, okazałaby się układem podwójnym.

Dla naukowców najbardziej interesujące jest jednak to, jaki wpływ na planety ma fakt występowania w układzie wielokrotnym. Wyniki badań sugerują, że pozostałe gwiazdy układów mogą wpływać na orbitę planety sprawiając, że będzie ona krążyć trochę bliżej swojej gwiazdy macierzystej, a także przyczynić się do zwiększenia masy takiej planety.

W układzie HD 2638 towarzyszka gwiazdy macierzystej znajduje się wystarczająco blisko, aby wpłynąć na ukształtowanie planety i jej orbity. Jednak w układzie 30 Ari , w którym zarówno towarzyszka jak i planeta gwiazdy macierzystej znajdują się bliżej, nie zauważono, aby nowo odkryta gwiazda miała wpływ na orbitę planety. Nie jest do końca pewne, dlaczego tak się dzieje, w związku z tym naukowcy planują dalsze badania w tym kierunku.

Autor

Avatar photo
Katarzyna Mikulska

Od 2013 roku związana z Klubem Astronomicznym Almukantarat