Słońce przekroczyło już równoleżnik 20° deklinacji w drodze na południe i skończył się w ten sposób okres najdłuższych dni i najkrótszych nocy. W następnych tygodniach Słońce podąży szybko na południe, zmniejszając wysokość górowania w tempie ponad 10° na miesiąc, by w trzeciej dekadzie listopada przechodzić przez południk centralny 40° niżej, niż obecnie. Kończy się też powoli sezon na obłoki srebrzyste i łuk okołohoryzontalny. Pierwsze zjawisko można obserwować już tylko w północnej części Polski, natomiast drugie — na krańcach południowych, gdzie Słońce w południe jest jeszcze odpowiednio wysoko (przypominam, co najmniej zjawisko może zajść, gdy Słońce znajduje się na wysokości co najmniej 58° nad widnokręgiem).
Po zachodzie Słońca na niebie wieczornym widoczne są planety Jowisz i Saturn, zaś w drugiej połowie nocy pokazują się planety Neptun i Uran, między którymi przejdzie Księżyc w okolicach ostatniej kwadry. O tej porze roku nachylenie ekliptyki do porannego nieboskłonu zaczyna być bardzo duże, stąd Księżyc oraz przebywające blisko Słońca i jednocześnie blisko ekliptyki ciała niebieskie są widoczne stosunkowo dobrze.
Mapka pokazuje położenie planet Jowisz i Saturn w czwartym tygodniu lipca 2019 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Pierwszym obiektem, wyłaniającym się z zorzy wieczornej po zachodzie Słońca jest planeta Jowisz, pokazująca się na wysokości mniej więcej 15° niewiele na wschód od południka centralnego. Jowisz góruje około godziny 21:30, a zatem mniej niż godzinę po zmierzchu i chowa się pod widnokrąg jakieś 4 godziny później. A zatem warunki obserwacyjne tej planety szybko się pogarszają, gdyż zanim zrobi się ciemno, planeta jeszcze bardziej zmniejsza i tak niezbyt dużą początkową wysokość, przez co na jej obraz bardzo duży wpływ ma stabilność ziemskiej atmosfery. Jasność Jowisza zmniejszyła się już do -2,5 magnitudo, zaś tarcza planety zmniejszyła średnicę do 43″.
W układzie księżyców galileuszowych planety w tym tygodniu będzie można dostrzec następujące zjawiska (na podstawie strony Sky and Telescope oraz programu Starry Night):
- 22 lipca, godz. 20:47 – o zmierzchu Io na tarczy Jowisza (w IV ćwiartce),
- 22 lipca, godz. 21:24 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
- 22 lipca, godz. 22:40 – zejście Io z tarczy Jowisza,
- 22 lipca, godz. 23:38 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
- 23 lipca, godz. 20:46 – wyjście Io z cienia Jowisza, 17″ na wschód od tarczy planety (koniec zaćmienia),
- 23 lipca, godz. 23:26 – minięcie się Europy (N) i Io w odległości 14″, 62″ na wschód od brzegu tarczy Jowisza,
- 25 lipca, godz. 22:58 – Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
- 27 lipca, godz. 20:40 – o zmierzchu cień Europy na tarczy Jowisza (w I ćwiartce),
- 27 lipca, godz. 21:38 – zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
- 28 lipca, godz. 22:04 – wyjście Ganimedesa z cienia Jowisza, 45″ na wschód od tarczy planety (koniec zaćmienia),
- 28 lipca, godz. 0:58 – Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia).
Nieco później, jakieś 30° na wschód od Jowisza z zorzy wieczornej wyłania się planeta Saturn, przechodząca obecnie na południe od łuku gwiazd 3. i 4. wielkości w północno-wschodniej części głównej figury Strzelca. Do końca tygodnia Saturn zbliży się na mniej niż 50′ do najbardziej na południe wysuniętej z nich, gwiazdy o Sgr, świecącej z jasnością obserwowaną +3,8 wielkości gwiazdowej. Odległość 30° oznacza, że Saturn góruje i zachodzi 2 godziny po Jowiszu. Od opozycji Saturna nie minął jeszcze miesiąc i planeta świeci z jasnością +0,1 wielkości gwiazdowej, przy tarczy o średnicy 18″. Maksymalna elongacja Tytana, tym razem zachodnia, przypada w piątek 26 lipca.
Mapka pokazuje położenie Księżyca i planety Neptun w czwartym tygodniu lipca 2019 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Księżyc po pełni przeniósł się na niebo poranne. Prawie w środku tygodnia, dokładnie w czwartek 25 lipca o godzinie 3:18 naszego czasu, Srebrny Glob przejdzie przez ostatnią kwadrę, stąd znacznego osłabienia jego blasku należy się spodziewać dopiero w drugiej części tygodnia, gdy zacznie wschodzić sporo po północy i przyjmie kształt sierpa.
Naturalny satelita Ziemi zaczął tydzień na pograniczu gwiazdozbiorów Wodnika, Wieloryba i Ryb, niewiele ponad 8° na wschód od Neptuna, prezentując tarczę w fazie 78%. Oczywiście bliskość jasnej tarczy Księżyca powodowała, że dostrzeżenie ostatniej planety Układu Słonecznego było bardzo trudne, lub wręcz niemożliwe. Jednak w drugiej części tygodnia powinno się to udać już bez większego kłopotu, gdyż znaczną pomoc w odnalezieniu Neptuna stanowią gwiazdy φ i 96 Aquarii oraz kilka gwiazd widocznych dopiero w lornetce, niedaleko których Neptun obecnie wędruje. Wstawka pokazuje położenie Neptuna w momencie pokazanym na mapce, ale planeta porusza się niezbyt szybko i jej położenie względem gwiazd zmienia się niewiele. Choć aktualne położenie Neptuna ułatwia ocenę prędkości przesuwania się planety względem gwiazd tła.
Mapka pokazuje położenie Księżyca i planety Uran w czwartym tygodniu lipca 2019 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
W kolejnych dniach Księżyc przejdzie przez gwiazdozbiory Wieloryba i Ryb, w których zodiakalnej części nie ma zbyt jasnych gwiazd. W nocy z poniedziałku 22 lipca na wtorek 23 lipca tarcza Księżyca w fazie 69% przejdzie ponad 15° na północ od gwiazdy Deneb Kaitos, stanowiącej zachodni kraniec głównej figury Wieloryba i świecącej z jasnością obserwowaną +2 magnitudo.
W poranek czwartkowy Księżyc w ostatniej kwadrze zbliży się na 7° do Urana i jednocześnie przejdzie 17° na południe od Hamala, najjaśniejszej gwiazdy Barana, mającej jasność obserwowaną prawie dokładnie taką samą, jak Deneb Kaitos.
Dwa ostatnie poranki tego tygodnia Srebrny Glob spędzi w gwiazdozbiorze Byka, przyjmując już kształt całkiem cienkiego sierpa. W sobotę 27 lipca faza jego tarczy spadnie do 30%, a 10° nad nią znajdzie się znana gromada otwarta gwiazd Plejady. Dobę później sierp Księżyca zwęzi się do 21% i przejdzie 1,5 stopnia od Aldebarana, najjaśniejszej gwiazdy całej konstelacji.
W środku następnego tygodnia Księżyc przejdzie przez nów i ze względu na korzystne nachylenie ekliptyki rano i niekorzystne wieczorem będzie on całkiem dobrze widoczny w pierwszych dniach następnego tygodnia i praktycznie niewidoczny w drugiej jego części.
