Minął już drugi miesiąc zimy i dzień się szybko wydłuża. Obecnie Słońce przebywa nad horyzontem o ponad 3 godziny dłużej, niż w dniu przesilenia zimowego, zatem na obserwacje nocnego nieba jest coraz mniej czasu. W tym tygodniu najciekawiej będzie nad ranem, gdzie malejący sierp Księżyca spotka się z Wenus. O tej porze doby można też obesrwować Marsa, Saturna i kometę Lovejoya. W niedzielę 2 marca bardzo cienki sierp Księżyca będzie widoczny już krótko po zachodzie Słońca. Natomiast przez cały tydzień w pierwszej części nocy świeci jasny Jowisz.

Srebrny Glob przejdzie przez nów w sobotę 1 marca o godzinie 9:03 naszego czasu. Na początku tygodnia jego tarcza ma fazę 30% i każdej kolejnej doby będzie maleć, a więc Księżyc nie będzie w najbliższych dniach zbytnio przeszkadzał w obserwacjach. Powinno być za to dobrze widoczne tzw. światło popielate, czyli nocna część tarczy Księżyca oświetlona światłem odbitym od Ziemi. W tych dniach Księżyc odwiedzi gwiazdozbiory Strzelca i Koziorożca.

Pierwsze ciekawe spotkanie naturalnego satelity Ziemi z innymi ciałami niebiańskimi będzie można zaobserwować we wtorek 25 lutego, gdy Księżyc w fazie 23% będzie przechodził przez środek północnej części Strzelca. O godzinie podanej na mapce dla tego dnia Księżyc będzie się znajdował około 8° na północ od Nunki – jednej z jaśniejszych gwiazd Strzelca, choć na mapach nieba oznaczanej dość odległą literą grecką σ. Jednocześnie Srebrny Glob będzie znajdował się nieco ponad 4,5 stopnia od jasnej gromady kulistej gwiazd M22, która jednak nie jest z Polski dobrze widoczna, ponieważ może się wznieść u nas maksymalnie zaledwie około 14° nad horyzont.

Dobę później faza Księżyca będzie jeszcze mniejsza, będzie wynosić już tylko 14% i przesunie się on kilkanaście stopni na wschód zakrywając Wenus. Niestety, aby zobaczyć zakrycie, trzeba będzie się udać do zachodniej Afryki Równikowej. Z terenu Polski będzie można obserwować minięcie Wenus przez Księżyc. O godzinie podanej na mapce dystans między oboma ciałami niebiańskimi będzie wynosił około 44 minuty kątowe.

Sama planeta staje się niestety coraz mniej atrakcyjnym celem dla posiadaczy teleskopów, ponieważ jej tarcza stale maleje, a faza rośnie. Bardzo dużo jest natomiast jasność planety, która wynosi -4,6 magnitudo. W środę 26 lutego tarcza Wenus będzie miała średnicę 34″ i fazę 34%, natomiast do niedzieli 2 marca odpowiednie wielkości będą następujące: średnica 32″ i faza 37%. Zatem najbliższe 2 – 3 tygodnie to ostatni okres, aby ujrzeć Wenus w fazie sierpa.

Druga planeta od Słońca zbliża się do granicy między Strzelcem i Koziorożcem. W niedzielę 2 marca Wenus będzie się znajdowała mniej więcej 7° na zachód od jasnych gwiazd Koziorożca Dabih (β Cap) i Algiedi (α Cap). Zaś w środę 26 lutego planeta wraz z Księżycem będą oddalone od wspomnianych gwiazd o prawie 3° bardziej.

W czwartek 27 lutego tarcza Srebrnego Globu będzie miała fazę zaledwie 7%, a będzie można go odnaleźć około 5°, ale tym razem na wschód od pary gwiazd α i β Capricorni. Na dołączonej mapce Księżyc jest dość trudny do wypatrzenia, ponieważ znajduje się za drzewami, tuż nad literką „i” w słowie „Koziorożec” na pierwszej mapce animacji. Następnie Księżyc podąży ku Słońcu i ponownie będzie można go zobaczyć w niedzielę 2 marca, ale o tym napiszę na koniec.

Kometa Lovejoya (C/2013 R1) przebywa w gwiazdozbiorze Węża i świeci już słabo (według niektórych ocen poniżej 10 magnitudo), dlatego od następnego tygodnia przestanę ją umieszczać na mapkach nieba. W tym tygodniu kometa znajduje się mniej więcej 30° od Wenus.

Mapka pokazuje położenie Marsa i Saturna w czwartym tygodniu lutego 2014 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Gdy Księżyc z Wenus dopiero wschodzą, Mars z Saturnem są bliskie górowania. Czerwona Planeta najwyżej nad horyzontem znajduje się około godziny 3:00, natomiast Saturn – półtora godziny później. W niedzielę 2 marca Mars zatrzyma się w swoim ruchu wśród gwiazd i zmieni swój ruch z prostego na wsteczny. Planeta zatrzyma się około 6° na północny wschód od Spiki, czyli najjaśniejszej gwiazdy w Pannie. Natomiast Saturn wciąż porusza się ruchem prostym, oddalając się od gwiazdy Zuben Elgenubi w Wadze.

Do opozycji Marsa został już niewiele ponad miesiąc, dlatego w najbliższych tygodniach będzie on szybko jaśnieć, rosnąć będą również rozmiary kątowe jego tarczy. W niedzielę 2 marca Czerwona Planeta będzie świeciła z jasnością -0,5 wielkości gwiazdowej, czyli prawie 1,5 magnitudo jaśniej od Spiki, zaś jej tarcza będzie miała średnicę 12″. Posiadacze teleskopów o średnicy zbliżającej się do 10 cm i powiększeniu przynajmniej duże kilkadziesiąt razy mogą próbować dostrzec szczegóły na marsjańskiej tarczy (w szczególności jego czapę polarną).

Saturn, druga z widocznych o tej porze planet (pomijając zachodzącego już Jowisza) góruje przed godziną 5 rano i jest oddalona od Marsa o mniej więcej 25° (nieco ponad odległość między maksymalnie oddalonym kciukiem a palcem małym w wyciągniętej przed siebie dłoni). Planeta świeci blaskiem +0,4 wielkości gwiazdowej i znajduje się ponad 8° na wschód od gwiazdy Zuben Elgenubi. Przez teleskopy można dostrzec tarczę planety o średnicy już ponad 17″. Wystarczy do tego mniejszy teleskop i mniejsze powiększenie, niż w przypadku Marsa, ponieważ tarcza Saturna jest o prawie 50% większa. Niestety obserwacje obu planet będą utrudnione przez ich niezbyt wysokie położenie nad horyzontem. Maksymalna elongacja Tytana (wschodnia) przypada w tym tygodniu w niedzielę 2 marca.

Mapka pokazuje położenie Jowisza w czwartym tygodniu lutego 2014 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Wciąż bardzo dobrze widoczny jest Jowisz, którego warunki obserwacyjne powoli się pogarszają. Pod koniec tygodnia największa planeta w Układzie Słonecznym będzie zachodzić około godziny 4 rano, a najwyżej nad widnokręgiem będzie znajdowała się około godziny 20. Jowisz, podobnie jak Mars, także porusza się bardzo wolno po niebie, ponieważ zbliża się do zakrętu na swojej drodze po niebie. Ale jest po drugiej stronie Słońca i zmieni ruch z wstecznego na prosty, oddalając się przez cały czas od Ziemi. Pod koniec tygodnia jasność Jowisza spadnie do -2,4 wielkości gwiazdowej, a jego tarcza zmniejszy się do 42”. Jednak ze względu na duży spadek wielkości tarczy Wenus to Jowisz już jakiś czas temu awansował na największy po Słońcu i Księżycu obiekt niemgławicowy na naszym niebie.

Przez teleskopy wciąż można obserwować cztery największe i najjaśniejsze księżyce krążące wokół Jowisza. A w tym tygodniu z terenu Polski będzie można zaobserwować:

  • 24 lutego, godz. 3:44 – wejście Europy na tarczę Jowisza,
  • 25 lutego, godz. 21:50 – Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 26 lutego, godz. 2:50 – wyjście Europy z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
  • 26 lutego, godz. 20:40 – Gainmedes chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 26 lutego, godz. 22:29 – Kalisto w maksymalnej elongacji zachodniej,
  • 26 lutego, godz. 23:54 – wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 27 lutego, godz. 1:02 – wejście Ganimedesa w cień Jowisza (początek zaćmienia),
  • 27 lutego, godz. 4:26 – wyjście Ganimedesa z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
  • 27 lutego, godz. 17:18 – od zmierzchu Europa na tarczy Jowisza,
  • 27 lutego, godz. 19:08 – wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
  • 27 lutego, godz. 19:44 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
  • 27 lutego, godz. 21:58 – zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
  • 28 lutego, godz. 2:48 – Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 28 lutego, godz. 23:56 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 1 marca, godz. 1:02 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 1 marca, godz. 2:10 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 1 marca, godz. 3:20 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 1 marca, godz. 21:16 – Io chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 2 marca, godz. 0:42 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 2 marca, godz. 17:24 – od zmierzchu cień Ganimedesa na tarczy Jowisza,
  • 2 marca, godz. 18:22 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 2 marca, godz. 18:26 – zejście cienia Ganimedesa z tarczy Jowisza,
  • 2 marca, godz. 19:30 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 2 marca, godz. 20:38 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 2 marca, godz. 21:50 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
  • 3 marca, godz. 1:02 – Kalisto chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 3 marca, godz. 3:50 – wyjście Kalisto zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia).

Mapka pokazuje położenie Księżyca i Urana 2 marca 2014 roku (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

Mapkę wykonano w GIMPie (http://www.gimp.org) na podstawie mapek z programu Starry Night (http://www.starrynighteducation.com).

Ostatniego dnia tygodnia jest szansa na zaobserwowanie bardzo cienkiego sierpa Księżyca, powracającego na wieczorne niebo po sobotnim nowiu. Księżyc przejdzie przez nów dokładnie w sobotę 1 marca o godzinie 9 rano polskiego czasu, zatem następnego dnia godzinę po zmierzchu naturalny satelita Ziemi będzie zaledwie 33,5 godziny po nowiu i będzie miał fazę zaledwie 3%. O godzinie podanej na mapce Księżyc będzie zajmował pozycję 7° nad zachodnim widnokręgiem, tuż obok charakterystycznego wielokąta w gwiazdozbiorze Ryb, który jednak nie będzie widoczny, ze względu na jasne tło nieba.

Ponad 10° na wschód od Księżyca będzie się znajdowała planeta Uran. Przedostatnia planeta Układu Słonecznego najlepszy okres widoczności ma już dawno za sobą i zbliża się do koniunkcji ze Słońcem na początku kwietnia. To oznacza, że ta planeta znajduje się obecnie po przeciwnej stronie naszej Gwiazdy Dziennej, niż Mars (i Ziemia), który kilka dni po koniunkcji Urana ze Słońcem znajdzie się w opozycji do Słońca. Obserwatorzy znajdujący się na Czerwonej Planecie (nie tylko hipotetyczni, bo przebywają tam obecnie wciąż działające łaziki) oraz obserwatorzy znajdujący się w okolicach Urana widzieliby w tych dniach wzajemne koniunkcje górne ze Słońcem. Z okolic Urana jednocześnie będzie widoczna koniunkcja górna Ziemi ze Słońcem.

Bliskość spotkania Urana ze Słońcem oznacza, że planeta zachodzi, zanim zrobi się ciemno. O godzinie podanej na mapce planeta znajduje się na wysokości 15°, zaś godzinę później – już tylko niecałe 6° i zachodzi przed godziną 20. Dlatego obserwacje tej planety są trudne i do jej dostrzeżenia na pewno przyda się lornetka lub teleskop. Obecnie Uran świeci z jasnością +5,9 wielkości gwiazdowej.

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher