W środę 20 marca, o godzinie 22:58 naszego czasu Słońce przetnie równik niebieski w drodze na północ i tym samym na północnej półkuli Ziemi zacznie się astronomiczna wiosna. Niecałe cztery godziny później, 21 marca o 2:43 naszego czasu, Księżyc przejdzie przez pełnię, a wcześniej, we wtorek 19 marca o 20:45, znajdzie się w perygeum, czyli najbliżej Ziemi położonym punkcie swojej orbity. A zatem będzie to bardzo jasna pełnia. W tym momencie Srebrny Glob znajdzie się na tle gwiazdozbioru Panny, ale na początku tygodnia odwiedzi gwiazdozbiór Lwa, z mirydą R Leo. Jednak ta osłabła poniżej +6 magnitudo i przy silnym blasku Księżyca zginie w powodowanej przez niego łunie. W kolejnych tygodniach jasność R Leo jeszcze się zmniejszy, a zatem nadszedł czas na pożegnanie się z nią. Na niebie wieczornym można obserwować planety Uran i Neptun, zaś nad ranem — JowiszSaturn. Niedaleko pierwszej z nich, 3 miesiące po minięciu Neptuna, pod koniec tygodnia przejdzie planetoida (27) Euterpe.

 

 

Animacja pokazuje położenie planet Uran i Mars oraz planetoidy (27) Euterpe na początku trzeciej dekady marca 2019 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

W ostatnich dniach zimy i pierwszych wiosny na niebie wieczornym widoczne są tylko dwie planety: Uran i Mars. Warunki obserwacyjne obu planet stale się pogarszają: są one coraz bliżej Słońca, a dodatkowo zmierzch zapada coraz później, stąd z dnia na dzień całkiem wyraźnie ubywa czasu, w którym można je obserwować. Planeta Uran, zanim zrobi się wystarczająco ciemno, by wyłoniła się z zorzy wieczornej, zbliża się do widnokręgu na mniej niż 15°. O godzinie podanej na mapce zajmuje pozycję na wysokości mniej więcej 10° i zachodzi niecałą godzinę później, świecąc blaskiem +5,9 wielkości gwiazdowej. W najbliższych dniach bardzo blisko Urana przejdzie planetoida (27) Euterpe, która w drugiej dekadzie grudnia ubiegłego roku minęła Neptuna. W sobotę 23 marca planetoida przejdzie niecałe 25 minut od Urana. Niestety jej jasność jest oceniana na mniej niż 11,5 magnitudo, a zatem jest zdecydowanie trudniejsza do dostrzeżenia od Urana, w czym nie pomaga niskie położenie nad widnokręgiem.

Lepiej widoczna jest planeta Mars, która o tej samej porze znajduje się na wysokości około 30°. Pod koniec tygodnia Mars przejdzie z gwiazdozbioru Barana do gwiazdozbioru Byka, zbliżając się na mniej niż 6° od Plejad. Jasność Czerwonej Planety spadła już do +1,4 wielkości gwiazdowej i pod tym względem planeta wyraźnie ustępuje niedalekiemu już Aldebaranowi. Niestety tarcza Marsa skurczyła się do 5″ i już dawno przestała być atrakcyjnym celem dla posiadaczy teleskopów. Można się już przygotowywać do kolejnej, znacznie lepszej dla mieszkańców północnej półkuli Ziemi opozycji Marsa na jesienie 2020 r. A teraz zostało w zasadzie tylko obserwowanie go nieuzbrojonym okiem i sprawdzanie, że jest tam, gdzie powinien być.

 

 

Mapka pokazuje położenie Księżyca na początku trzeciej dekady marca 2019 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

W najbliższych dniach Księżyc przejdzie od gwiazdozbioru Lwa, poprzez Pannę, do gwiazdozbioru Wagi i nie zdąży jeszcze dotrzeć do wschodzących w drugiej połowie nocy planet Jowisz i Saturn. Początkowo Srebrny Glob wzejdzie jeszcze przed zachodem Słońca, lecz w drugiej połowie tygodnia przeniesie się wyraźnie na niebo poranne. W poniedziałek 18 marca Księżyc pokaże tarczę oświetloną w 93%, mijając Regulusa, najjaśniejszą gwiazdę Lwa, w odległości 1,5 stopnia.

Dwa dni później naturalny satelita Ziemi przejdzie przez pełnię, świecąc na pograniczu gwiazdozbiorów Lwa i Panny, ale już na tle tego drugiej gwiazdozbioru. Z jasnych gwiazd najbliżej Księżyca znajdzie się Denebola, druga co do jasności gwiazda Lwa, świecąca tej nocy ponad 10° nad Księżycem.

Gwiazdozbiór Panny jest rozległy, drugi co do wielkości na niebie po Hydrze i Srebrnemu Globowi przejście przezeń zajmie jeszcze kolejne dwie noce. W czwartek 21 marca faza Księżyca spadnie do 99%, a jego tarcza będzie wędrować przez środek Panny, 4° na wschód od Porrimy, jednej z jaśniejszych gwiazd konstelacji, natomiast kolejnej nocy Księżyc przesunie się kolejne kilkanaście stopni na południowy wschód, a jego faza zmniejszy się do 95%. Nieco ponad 8° na południowy zachód od niego znajdzie się Spica, najjaśniejsza gwiazda Panny.

Dwie ostatnie noce tygodnia Srebrny Glob spędzi w gwiazdozbiorze Wagi. W wieczór sobotni, 23 marca, Księżyc, w fazie zmniejszonej do 88%, przejdzie niecałe 4° od Zuben Elgenubi, drugiej co do jasności gwiazdy konstelacji, natomiast w niedzielę 24 marca Księżyc przesunie się na pozycję 13° na wschód od Zuben Elgenubi i zmniejszy fazę do 80%. W odległości około 7&deg, lecz na południowy wschód od niego widoczny będzie charakterystyczny łuk gwiazd z gwiazdozbioru Skorpiona, z gwiazdami Graffias i Dschubba.

 

 

Mapka pokazuje położenie planet Jowisz i Saturn na początku trzeciej dekady marca 2019 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

 

W niedzielę 24 marca Księżyc zbliży się na 25° do Jowisza, ale minie go dopiero w przyszłym tygodniu. Największa planeta Układu Słonecznego powoli zbliża się do granicy gwiazdozbioru Wężownika z gwiazdozbiorem Strzelca, lecz nie zdoła jej przekroczyć, gdyż jeszcze w pierwszej połowie kwietnia zawróci, zmieniając kierunek ruchu na wsteczny. Jasność planety zwiększa się i przekroczyła już do -2,2 magnitudo, zaś jej tarcza zwiększyła średnicę do 39″,

W układzie księżyców galileuszowych planety w tym tygodniu będzie można dostrzec następujące zjawiska (na podstawie strony Sky and Telescope oraz programu Starry Night):

  • 18 marca, godz. 4:52 – wejście cienia Ganimedesa na tarczę Jowisza,
  • 19 marca, godz. 5:32 – minięcie się Ganimedesa (N) i Europy w odległości 11″, 158″ na zachód od brzegu tarczy Jowisza,
  • 19 marca, godz. 4:36 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
  • 19 marca, godz. 5:54 – wejście Io na tarczę Jowisza,
  • 20 marca, godz. 0:50 – Io chowa się w cień Jowisza, 20″ na zachód od tarczy planety (początek zaćmienia),
  • 20 marca, godz. 3:36 – wyjście Europy z cienia Jowisza 2″ na zachód od tarczy planety (koniec zaćmienia),
  • 20 marca, godz. 3:40 – Europa chowa się za tarczę Jowisza (początek zakrycia),
  • 20 marca, godz. 5:20 – wyjście Io zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 21 marca, godz. 1:25 – o wschodzie Jowisza Io na tarczy Jowisza (na południku centralnym),
  • 21 marca, godz. 2:34 – zejście Io z tarczy Jowisza,
  • 22 marca, godz. 2:22 – wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
  • 24 marca, godz. 3:30 – minięcie się Io (N) i Europy w odległości 7″, 94″ na wschód od brzegu tarczy Jowisza.

 

25° na wschód od Jowisza swoją pętlę po niebie kreśli planeta Saturn. Ta z kolei oddaliła się już od łuku gwiazd w północno-wschodniej części gwiazdozbioru Strzelca na ponad 3°. Jasność Saturna cały czas utrzymuje się na poziomie +0,6 wielkości gwiazdowej, zaś średnica tarczy — na poziomie 16″. Maksymalna elongacja Tytana, tym razem zachodnia, przypada w piątek 22 marca.

 

 

Autor

Avatar photo
Ariel Majcher