W drugiej części tygodnia zacznie się listopad, przedostatni miesiąc 2019 roku. Przywita się on z nami powracającym na wieczorne niebo Księżycem w fazie bardzo cienkiego sierpa, który spotka się z planetami Jowisz i Saturn. Przez większą część nocy widoczne są planety Neptun i Uran oraz gwiazda zmienna Mira Ceti, natomiast nad ranem poprawiają się warunki obserwacyjne planety Mars.
Animacja pokazuje położenie Księżyca, Jowisza i Saturna na przełomie października i listopada 2019 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Księżyc przejdzie przez nów w poniedziałek 28 października o godzinie 4:39 polskiego czasu, jednak o tej porze roku ekliptyka do zachodniego wieczornego widnokręgu jest nachylona bardzo słabo, stąd Srebrny Glob zacznie być widoczny dopiero w drugiej części tygodnia. W środę 30 października na godzinę po zachodzie Słońca jego tarcza zajmie pozycję na wysokości 4° nad południowo-zachodnim widnokręgiem, prezentując sierp w fazie 8%.
Dobę później sierp Księżyca zgrubieje do 15% i w bardzo małej odległości minie planetę Jowisz. O godzinie podanej na mapce dla tego dnia oba ciała niebieskie znajdą się na wysokości mniej więcej 8°, przedzielone dystansem 43 minut kątowych, czyli 3/2 średnicy naturalnego satelity Ziemi. Po zmianie czasu Jowisz zachodzi około godziny 18:30. Blask jego tarczy osłabł do -1,9 wielkości gwiazdowej, przy średnicy 33″. We wstawce literką „G” oznaczony jest Ganimedes, znajdujący się wtedy w swojej maksymalnej elongacji wschodniej, ponad 4′ na wschód od Jowisza. Pozostałe 3 księżyce galileuszowe będą wtedy bardzo blisko swojej planety macierzystej i w małych teleskopach oraz lornetkach mogą się z nią zlewać.
W układzie księżyców galileuszowych planety w tym tygodniu będzie można dostrzec następujące zjawiska (na podstawie strony Sky and Telescope oraz programu Starry Night):
- 31 października, godz. 16:17 – od zachodu Słońca Europa na tarczy Jowisza (w IV ćwiartce),
- 31 października, godz. 16:46 – wejście Io na tarczę Jowisza,
- 31 października, godz. 17:24 – wejście cienia Europy na tarczę Jowisza,
- 31 października, godz. 17:40 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
- 31 października, godz. 17:58 – przejście Kallisto praktycznie stycznie do północnej krawędzi tarczy Jowisza,
- 31 października, godz. 18:12 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
- 1 listopada, godz. 16:53 – minięcie się Kallisto (N) i Europy w odległości 17″, 137″ na zachód od brzegu tarczy Jowisza,
- 1 listopada, godz. 17:10 – wyjście Io z cienia Jowisza (koniec zaćmienia),
- 2 listopada, godz. 17:10 – minięcie się Ganimedesa (N) i Io w odległości 7″, 47″ na zachód od brzegu tarczy Jowisza.
Jak widać szczególnie ciekawie będzie ostatniego dnia października, gdy na tarczy największej planety Układu Słonecznego znajdą się dwa księżyce wraz ze swoimi cieniami, a dodatkowo północną krawędź jowiszowej tarczy muśnie Kallisto. Szkoda tylko, że wszystko zajdzie tak nisko nad widnokręgiem, mocno ograniczając szanse na obserwację tych zjawisk.
W pierwszym dwóch dniach listopada Księżyc spotka się z planetą Saturn. W piątek 1 listopada jego sierp w fazie 24% zbliży się do planety z pierścieniami na odległość 8° i jednocześnie dotrze na odległość 1° do jasnej gromady kulistej gwiazd M22. W sobotę 2 listopada Księżyc już minie Saturna i wieczorem znajdzie się ponad 5° na wschód od planety. Jasność Saturna wynosi około +0,6 wielkości gwiazdowej, przy średnicy tarczy 16″. Maksymalna elongacja Tytana, tym razem zachodnia, przypada w środę 30 października.
Mapka pokazuje położenie Neptuna i Urana na przełomie października i listopada 2019 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Planeta Neptun przecina południk lokalny około godziny 20, a zatem już po zniknięciu z nieboskłonu Jowisza i Saturna oraz — co ważne — Księżyca. Obecny tydzień dobrze nadaje się na obserwacje tej planety, w przyszłym przeszkodzi już Srebrny Glob zbliżający się do pełni. Planeta odeszła już na prawie 1,5 stopnia od gwiazdy φ Aquarii i jednocześnie zbliżyła się na prawie taką samą odległość do trójki gwiazd 81, 82 i 83 Aquarii, znaną wszystkim, którzy obserwowali Neptuna w poprzednich dwóch sezonach obserwacyjnych. Planeta świeci blaskiem +7,8 magnitudo.
Ostatnia już z planet olbrzymów Układu Słonecznego jest tuż po opozycji najwyżej nad widnokręgiem przebywa około godziny 23 i zbliża się powoli do linii łączącej Hamala w Baranie z Alrishą w Rybach, znajdując się prawie w połowie tej linii, choć nieco bliżej Alrishy. Uran oddalił się do gwiazdy 19 Arietis na ponad 3°.
W listopadzie również warto pamiętać o długookresowej gwieździe zmiennej Mira Ceti, choć zdaje się, że jej blask zaczyna już się zmniejszać. Jednak wciąż przekracza on +3 magnitudo, a zatem Mirę można dostrzec gołym okiem nawet z zaświetlonego sztucznym światłem miasta. Mirę łatwo znaleźć na przedłużeniu linii, łączącej gwiazdy Menkar (α Cet) i δ Cet, odkładając na niej jeszcze raz dzielącą je odległość.
Animacja pokazuje położenie Marsa na przełomie października i listopada 2019 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).
Nad samym ranem stopniowo poprawiają się warunki obserwacyjne planety Mars. Pojawia się ona na nieboskłonie przed godziną 5, a na godzinę przed wschodem Słońca wznosi się na wysokości jakichś 8°. Czerwona Planeta świeci blaskiem +1,8 wielkości gwiazdowej, przy średnicy tarczy mniejszej od 4″. Zdecydowanie nie jest najjaśniejszym obiektem w swojej najbliższej okolicy, gdyż o prawie 1 magnitudo wyprzedza ją Spica, najjaśniejsza gwiazda Panny, a nieco dalej i znacznie wyżej świeci jeszcze jaśniejszy Arktur, najjaśniejsza gwiazda w Wolarzu. 2 listopada Mars przejdzie niecały stopień na południe od gwiazdy 4. wielkości θ Virginis.
