Na przełomie kwietnia i maja środki nocy będą bardzo ciemne, choć noc astronomiczna, czyli czas, w którym Słońce znajduje się co najmniej 18° pod horyzontem jest coraz krótsza. 1 maja noc astronomiczna w środkowej Polsce trwa niecałe 4 godziny, bliżej Bałtyku jeszcze krócej, a z każdą kolejną dobą będzie jej ubywać. Im bardziej na północ, tym szybciej. W trzeciej dekadzie maja zaczną się białe noce astronomiczne, a więc nieco ponad 2-miesięczny okres, gdy Słońce nawet w najciemniejszej części nocy nie schowa się głębiej pod widnokrąg, niż 18°. 4 maja Księżyc przejdzie przez nów, a ze względu na niekorzystne nachylenie ekliptyki do porannego widnokręgu oraz położenie pod ekliptyką Srebrny Glob da się dostrzec przed świtem jeszcze tylko w poniedziałek 29 kwietnia. Potem zginie on w zorzy porannej, wschodząc tuż przed albo nawet po Słońcu i nawet po nowiu, w niedzielę 5 maja zajdzie niecałe pół godziny po Słońcu, przez co uda się go dostrzec dopiero w przyszłym tygodniu. Przed świtem poprawiają się warunki obserwacyjne planet Jowisz i Saturn, natomiast wieczorem — pogarszają planety Mars.

StarryNight

Mapka pokazuje położenie Marsa w pierwszym tygodniu maja 2019 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

Czerwona Planeta kontynuuje wędrówkę przez gwiazdozbiór Byka, zbliżając się powoli linii, łączącej gwiazdy, stanowiące rogi Byka, czyli El Nath (róg północny) i ζ Tau (róg południowy). Mars przekroczy ją w poniedziałek 6 maja, znajdując się wtedy prawie w połowie drogi między rogami. Ziemia wciąż oddala się od Marsa, lecz nie czyni tego tak szybko, jak tuż po opozycji, stąd jasność i rozmiary planety zmniejszają się znacznie wolniej. Do końca tygodnia jasność Marsa wyniesie +1,6 wielkości gwiazdowej, przy tarczy o średnicy 4″. Mars znika z nieboskłonu około północy.

StarryNight

Mapka pokazuje położenie Księżyca oraz planet Jowisz i Saturn w pierwszym tygodniu maja 2019 r. (kliknij w miniaturkę, aby powiększyć).

Prawie w tym samym momencie, co zachód Marsa następuje wschód Jowisza, który wędruje przez wschodnie krańce zodiakalnej części Wężownika. Planeta coraz wyraźniej zbliża się do czerwcowej opozycji i do końca tygodnia jej blask urośnie do -2,5 wielkości gwiazdowej, zaś średnica tarczy przekroczy 44″. Jowisz góruje przed godziną 4, na wysokości mniej więcej 15°, a 14° prawie dokładnie na południe od niego można próbować dostrzec jasne gwiazdy Shaula i Lesath, tworzących żądło Skorpiona. Pierwsza z gwiazd, położona bardziej na wschód, ma jasność zbliżoną do gwiazdy El Nath z Byka, druga z gwiazd jest o ponad magnitudo słabsza.

W układzie księżyców galileuszowych planety w tym tygodniu będzie można dostrzec następujące zjawiska (na podstawie strony Sky and Telescope oraz programu Starry Night):

• 28 kwietnia, godz. 23:52 – od wschodu Jowisza Io i jej cień na tarczy planety (Io w IV ćwiartce, jej cień – W I),
• 29 kwietnia, godz. 0:44 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza,
• 29 kwietnia, godz. 1:38 – zejście Io z tarczy Jowisza,
• 29 kwietnia, godz. 23:48 – od wschodu Jowisza cień Europy na tarczy planety (W IV ćwiartce),
• 30 kwietnia, godz. 0:34 – wejście Europy na tarczę Jowisza,
• 30 kwietnia, godz. 1:20 – zejście cienia Europy z tarczy Jowisza,
• 30 kwietnia, godz. 2:53 – minięcie się Ganimedesa (N) i Io w odległości 20″, 67″ na wschód od brzegu tarczy Jowisza,
• 30 kwietnia, godz. 3:06 – zejście Europy z tarczy Jowisza,
• 1 maja, godz. 3:50 – minięcie się Ganimedesa (N) i Europy w odległości 18″, 172″ na zachód od brzegu tarczy Jowisza,
• 1 maja, godz. 5:18 – przejście Kallisto 5″ na północ od brzegu tarczy Jowisza,
• 4 maja, godz. 1:28 – wyjście Ganimedesa zza tarczy Jowisza (koniec zakrycia),
• 5 maja, godz. 3:06 – Io chowa się w cień Jowisza, 16″ na zachód od tarczy planety (początek zaćmienia),
• 6 maja, godz. 0:24 – wejście cienia Io na tarczę Jowisza,
• 6 maja, godz. 1:14 – wejście Io na tarczę Jowisza,
• 6 maja, godz. 3:26 – zejście cienia Io z tarczy Jowisza.

Ponad 26° na wschód od Jowisza, we wschodniej części gwiazdozbioru Strzelca swoją pętlę po niebie kreśli planeta Saturn. We wtorek 30 kwietnia planeta zmieni kierunek ruchu na wsteczny, co oznacza, że właśnie zaczyna się okres najlepszej widoczności Saturna w tym roku, z kulminacją w opozycji w dniu 9 lipca. Planeta dokona zwrotu w odległości nieco ponad 20 minut kątowych od gwiazdy 6. wielkości 50 Sgr, ponad 4° na wschód od łuku gwiazd z północno-wschodniej części głównej figury Strzelca. Niestety położenie Saturna na naszym niebie jest niewiele lepsze od położenia Jowisza. O świcie, jeszcze przed swoim górowaniem Saturn zdąży się wznieść na wysokość zaledwie 16°. A zatem na obraz teleskopowy obu planet silnie wpływa nasza atmosfera i trzeba mieć szczęście, aby zobaczyć wyraźną tarczę obu planet. Blask Saturna wynosi w tym tygodniu +0,4 wielkości gwiazdowej, przy tarczy o średnicy 17″. Maksymalna elongacja Tytana (tym razem wschodnia) przypada w środę 1 maja.

Księżyc przeszedł już przez ostatnią kwadrę i dąży do nowiu w sobotę 4 maja. Niestety na dużych północnych szerokościach geograficznych ekliptyka do porannego widnokręgu jest nachylona niekorzystnie, a dodatkowo z naszej perspektywy Księżyc znajduje się pod nią, co dodatkowo pogarsza jego warunki obserwacyjne. Stąd Srebrny Glob da się dostrzec tylko w poranek poniedziałkowy, gdy na godzinę przed świtem zajmie on pozycję na wysokości 3°, prezentując tarczę w fazie 30%. Do odnalezienia Księżyca można wykorzystać całkiem jasną gwiazdę Enif, najjaśniejszą gwiazdę Pegaza, choć oznaczaną na mapach nieba grecką literą ε. W opisywanym momencie naturalnego satelitę Ziemi przedzieli od Enifa ponad 26°, czyli więcej, niż odległość między rozsuniętymi palcami wyciągniętej przed siebie dłoni.

We wtorek o tej samej porze Księżyc będzie dopiero wschodził i mimo dość sporej jeszcze fazy 22% jego dostrzeżenie przed wschodem Słońca należy do zadań bardzo trudnych, albo wręcz niemożliwych. Na pewno warto się wspomóc lornetką. W kolejnych dniach Księżyc pojawi się nad widnokręgiem razem ze Słońcem, albo nawet po nim i na jego dostrzeżenie trzeba poczekać aż do poniedziałku 6 maja, gdy — już po nowiu — powróci na niebo wieczorne.