Piąta i największa planeta w Układzie Słonecznym. Jowisz znany był już w starozytności. Grecy nadali mu imię Zeusa – napotężniejszego z bogów i pana Olimpu (jego rzymski odpowiednik to właśnie Jowisz).

Masa Jowisza jest prawie dwa razy większa niż masy pozostałych planet razem wzięte, i 318 razy większa niż masa Ziemi. Jowisz jest czwartym co do wielkości obiektem na niebie.

Podobnie jak każdy gazowy gigant, Jowisz nie posiada stałej powierzchni. Jego atmosfera składa się głównie z wodoru (81%), helu, amoniaku, metanu, cyjanowodoru, oraz acetylenu. Skład Jowisza jest bardzo podobny do Słońca, jednak w jego wnętrzu nie zachodzą żadne przemiany termojądrowe ze względu na za małe ciśnienie i temperaturę.

Jedną z najciekawszych zagadek Jowisza jest fakt, że promieniuje on dwukrotnie więcej energii niż otrzymuje od Słońca. Próbowano to wytłumaczyć kurczeniem się planety, jednak okazało się że wzrost gęstości planety jest za mały. Jądro Jowisza zbudowane jest ze skał żelazowo-krzemianowych i skupia 13% masy planety. Otoczone jest ono warstwą metalicznego wodoru, przykryta z kolei warstwą wodoru molekularnego.

Ciepło wydostaje się z wnętrza planety drogą konwekcji. Ponieważ ciepło to, poruszając się ku powierzchni, przechodzi przez warstwę wodoru metalicznego, wzmacnia ono pole magnetyczne Jowisza. Tak powstaje olbrzymia magnetosfera Jowisza.

Magnetosfera Jowisza sięga w kierunku Słońca na ok. 4 mln km, a w kierunku od Słońca na ok 650 mln km czyli prawie do orbity Saturna. Naładowane cząstki są uwięzione wokół planety w pasach radiacyjnych i rozpędzane do prędkości bliskich prędkości światła – powoduje to promieniowanie w decymetrowych długościach fali.

Widoczne na wszystkich zdjęciach Jowisza równoleżnikowe struktury chmur są wynikiem szybkiej rotacji jego globu, wpływającej na dolne warstwy chmur poruszających się dzięki konwekcji.
Na powierzchni Jowisza często widać tak zwaną „wielką czerwoną plamę”, leżącą pomiędzy dwoma pasami na półkuli północnej. Jest to najprawdopodobniej ogromny wir w atmosferze – o średnicy około 40 000 km, obracający się przeciwnie do wskazówek zegara.

Długość roku: 4332,589 dni
Odległość od Słońca: w aphelium – 816 mln km, w peryhelium – 740,6 mln km
Mimośród orbity: 0,08439
Nachylenie równika do orbity: 3o12′
Nachylenie orbity do ekliptyki: 1,305o
Średnia prędkość orbitalna: 13,07 km/s
Okres obrotu wokół własnej osi: 9,9259 godzin

Promień równikowy: 71 492 km
Promień biegunowy: 66 854 km
Objętość: 143126 x 1010

Masa: 1898 x 1024kg
Średnia gęstość: 1,33 g/cm3
Ciśnienie na powierzchni: 107Pa
Przyspieszenie na powierzchni: 23,12 m/s2
Prędkość ucieczki: 59,5 km/s

Albedo: 0,70
Stała słoneczna na powierzchni: 51 W/m2
Średnia temperatura: -150oC

Ilość księżyców: 47

Misje badające Jowisza: Pionieer 10 i 11, Voyager 1 i 2, Ulysses, Galileo, Cassini Jowisz Jupiter

Autor

Wojciech Lizakowski