Zdjęcie w tle: Montana State University
Cztery zespoły studenckie przeprowadziły testy, których wyniki pokazują, jak istnienie zaćmień przyczynia się do powstawania atmosferycznych zmarszczek, czyli atmosferycznych fal grawitacyjnych. Grupom amerykańskich studentów jako pierwszym udało się zmierzyć oddziaływanie zaćmień na powstawanie zjawiska.
Czym są fale atmosferyczne?
Atmosferyczne fale grawitacyjne to oscylacje zmiennych meteorologicznych, powstające za pomocą zaburzenia atmosfery w wyniku zakłóceń dynamicznych jak i termicznych. Powstają one na wskutek aberracji mas powietrza lub tworzenia się prądów. Zachodzą także poprzez konwekcję spowodowaną przez ogrzewanie się niższych warstw powłoki atmosferycznej lub poprzez zmianę temperatury z dnia na noc.
Fale w atmosferze przenoszą energię z warstwy najbliżej powierzchni Ziemi (troposfery) do miejsca, w którym znajduje się warstwa ozonowa (stratosfera). Powstają one głównie na frontach atmosferycznych, gdzie spotykają się dwie warstwy o innych parametrach (np. o różnicy wilgotności lub temperatury).
Przebieg badania
Badanie polegało na wypuszczeniu wielu specjalnych balonów meteorologicznych w atmosferę naszej planety podczas zaćmienia obrączkowego Słońca. Balony te zawierały radiosondy oraz zestawy instrumentów, które mierzyły temperaturę, wilgotność powietrza oraz kierunek i prędkość wiatru. Dane mierzone z każdą sekundą unoszenia się balonów, były przesyłane przez sondy radiowe do odbiorców na Ziemi. Badania były zlokalizowane w Nowym Meksyku, podczas zaćmień 14 października 2023 r. oraz 8 kwietnia 2024 r., a wydarzenie odbywało się na tle projektu Nationwide Eclipse Ballooning sponsorowanego przez NASA i National Science Foundation.
Przełomowe odkrycie
Zamierzone rezultaty z testów miały na celu bardziej szczegółowe przewidywanie pogody oraz zjawisk meteorologicznych. Na podstawie próbek z balonów pomiarowych, okazuje się, że podczas zaćmienia Słońca padający na ziemię zimny cień Księżyca obniża temperaturę. Spadek temperatury jest tak duży, że sam satelita przez szybkie przemieszczenie jest w stanie wywołać szok termiczny i wygenerować fale atmosferyczne.
„Modele klimatyczne są skomplikowane i przyjmują pewne założenia dotyczące czynników atmosferycznych, które należy wziąć pod uwagę” – mówi Angela Des Jardins, dyrektor Montana Space Grant Consortium, które kierowało całym projektem.
Dzięki badaniu zrozumieliśmy, jak atmosfera zachowuje się w trakcie zaćmień, co pozwoli na przyszłe dokładniejsze przewidywania pogody oraz lepsze zrozumienie zmian klimatycznych.
Korekta – Zofia Lamęcka
- Eclipses Create Atmospheric Gravity Waves, NASA Student Teams Confirm (dostęp 20.9.2024)
- Montana State-led ballooning project confirms hypothesis about eclipse effects on atmosphere (dostęp 20.9.2024)
- Fale atmosferyczne (dostęp 20.9.2024)
- Types of Solar Eclipses (dostęp 20.9.2024)
- What is a solar eclipse—and when is the next one? (dostęp 20.9.2024)
- Imaggeo on Mondays: Atmospheric gravity waves (dostęp 20.9.2024)