Być może odpowiedź na to pytanie leży prawie pod ręką – w naszej Galaktyce. Według wielu astronomów, powstała ona w wyniku akrecji galaktyk satelitarnych, taki scenariusz potwierdzają również modele teoretyczne. Jednak nie wszyscy naukowcy są o tym przekonani i formowanie galaktyk we wczesnym Wszechświecie jest ciągle tematem kontrowersji. Dlatego badacze z 11 krajów uruchomili ambitny projekt odtworzenia historii Drogi Mlecznej poprzez gromadzenie danych dotyczących ruchu i składu chemicznego 50 milionów najjaśniejszycgh gwiazd.

RAVE (RAdial Velocity Experiment) jest programem badań spektroskopowych gwiazd, który właśnie rozpoczął się na 1,2-metrowym brytyjskim teleskopie Schmidta we wschodniej Australii.

Choć projekty takie jak Hipparcos i Tycho zmierzyły już dokładne położenia i ruch na sferze niebieskiej ponad 2,5 miliona gwiazd, astronomowie nie są w stanie odtworzyć budowy i historii formacji Galaktyki, gdyż brakuje im informacji o prędkości radialnej (prędkości, z jaką gwiazda porusza się w kierunku do lub od obserwatora). Dotychczas w archiwach znalazły się odczyty prędkości radialnych zaledwie 20 tysięcy gwiazd. Dlatego uruchomiono program RAVE.

RAVE ma dostarczyć pomiarów prędkości z dokładnością do 2 km/s, czyli około 1% typowej prędkości, z jaką gwiazdy poruszają się w Galaktyce. „Z taką dokładnością i taką liczbą pomiarów prędkości radialnych będziemy w stanie zidentyfikować tuziny a nawet setki strumieni gwiazd w sąsiedztwie Słońca. Strumień jest pozostałością po rozproszonej dawnej galaktyce satelitarnej, pochłoniętej przez Galaktykę” – mówi profesor Matthias Steinmetz, dyrektor Instytutu Astrofizycznego w Poczdamie, kierownik zespołu naukowców RAVE.

Nawet po pogrążeniu się w Galaktyce, gwiazdy z dawnej galaktyki satelitarnej kontynuują poruszanie się w spójnej grupie i mogą być rozpoznane na podstawie tego samego wektora prędkości nawet miliardy lat później. Jednakże do dziś w Drodze Mlecznej zidentyfikowano zaledwie kilka takich rozproszonych galaktyk satelitarnych.

RAVE będzie także gromadził dane na temat składu chemicznego gwiazd. Pomoże to w wykazywaniu, że oddalone gwiazdy powstały w tym samym miejscu. Powinno to także rozstrzygać, czy te gwiazdy uformowały się przed czy po rozproszeniu galaktyki, do której należały.

„RAVE pomoże nam rozstrzygnąć między konkurencyjnymi modelami powstawania różnych struktur Galaktyki, takich jak centralne zgrubienie i gęsty dysk galaktyczny” – powiedział Steinmetz.

„Dla tego typu badania, ważniejsze niż apertura jest pole widzenia. Brytyjski teleskop Schmidta jest idealnym narzędziem do tej pracy” – powiedział profesor Brian Boyle, dyrektor Obserwatorium Anglo-Australijskiego obsługującego teleskop. Pole widzenia teleskopu pokrywa obszar ponad 100 razy większy od wielkości Księzyca.

Faza pilotażowa obejmuje wykorzystanie instrumentu 6dF, robota, dzięki któremu możliwe będzie zebranie spektr nawet 600 gwiazd w ciągu nocy. Do roku 2005 astronomowie zamierzają zgromadzić 100 tysięcy widm – pięć razy więcej niż zmierzono od 1888 roku, kiedy to pracę w tym samym celu w poczdamskim obserwatorium rozpoczął Hermann Carl Vogel.

W 2006 roku gromadzenie danych posunie się jeszcze dalej – 6dF zostanie zastąpiony instrumentem UKidna, który będzie się składał z 2250 niezależnych czujników (zamiast 150 w 6dF). Dzięki temu w ciągu pogodnej nocy będzie można zarejestrować nawet 22 tysięcy widm. Wtedy też badania obejmą odleglejsze zakątki Galaktyki, nie ograniczając się do słonecznego sąsiedztwa.

Poza odkrywaniem historii Drogi Mlecznej, RAVE zbuduje największą bazę spektr gwiazd. Bedzie to potężny zasób dla badań nad właściwościami i ewolucją gwiazd.