Zdjęcie SNR 0540-69.3 zrobione przez Chandrę ukazuje dwa oblicza niewiarygodnej energii jaka uwalniana jest podczas wybuchu gwiazdy. Eksplozja powoduje ściśnięcie materii i stworzenie niezwykle gęstej (o średnicy kilkunastu kilometrów) gwiazdy neutronowej i jednocześnie wysłanie fali uderzeniowej, która przemierza przestrzeń kosmiczną z prędkością 8 milionów kilometrów na godzinę.

Obraz uchwycony przez Chandrę ukazuje w centrum jarzącą się biel o rozmiarze około 3 lat świetlnych stworzoną przez wysokoenergetyczne cząsteczki pochodzące z szybko rotującej giwazdy neutronowej lub pulsara. Otaczająca biały obszar powłoka gorącego gazu ma średnicę 40 lat świetlnych co wskazuje na postępującą falę uderzeniową powstałą po wybuchu.

Kręcące się około 20 razy na sekundę, pulsar generuje tyle energii ile generowałoby 30 tysięcy Słońc. Pulsar ten jest bardzo podobny do pulsara ze znanej Mgławicy Krab, jednakże są oddalone od nas o bardzo różniące się odległości – 160 tysięcy lat i 6 tysięcy lat świetlnych.

Zarówno Krab jak i SNR 0540-69.3 rotują bardzo szybko i mają około tysiąc lat. Oba wysyłają niesamowite ilości energii w postaci promieniowania X i cząsteczek wysokoenergetycznych. Wokół obu pulsarów znajduje się, w promieniu kliku lat świetlnych, obłok magnetyczny złożona z cząsteczek o dużych energiach. Obłoki te silnie świecą w promieniowaniu X i są otoczone siecią chłodnego gazu zauważalnego w promieniowaniu widzialnym.

Jednakże zewnętrzna powłoka o temperaturze 50 milionów stopni w SNR 0540-69.3 to żaden odpowiednik tej powłoki w Mgławicy Krab. Różnica ta może wynikać ze środowiska w jakim powstały oba obiekty. Masywna gwiazda, która po wybuchu stworzyła SNR 0540-69.3 znajdowała się w regionie, gdzie ilość gazu była znaczna. Fala uderzeniowa powstała po eksplozji podgrzała gaz i stworzyła otoczkę świecącą w promieniowaniu X. Podobna fala uderzeniowa na pewno występuje w Mgławicy Krab, ale ilość dostępnego tam gazu jest zbyt mała, aby stworzyć coś co udało by się wykryć w zakresie fal rentgenowskich.

Autor

Zbigniew Artemiuk