Badacze z Narodowego Obserwatorium Astronomicznego w Japonii i Uniwersytetu Osaka Kyoiku wykryli tor w czerwonym olbrzymie, znajdującym się w galaktyce karłowatej Mała Niedźwiedzica (Ursa Minor). COS82 jest pierwszą gwiazdą spoza Drogi Mlecznej, o której wiadomo, że zawiera wspomniany pierwiastek.

Pierwiastki cięższe od żelaza powstają poprzez wychwytywanie neutronów przez lekkie jądra atomowe. Jeżeli proces ten trwa dostatecznie długo, w gwieździe mogą wytworzyć się metale o wysokich liczbach masowych, np. ołów i bizmut. Jednak najcięższe pierwiastki w przyrodzie — aktynowce — powstają w odmienny sposób. Proces ich syntezy nie został do końca poznany, wiadomo jednak, że dochodzi do niego podczas wybuchu supernowej. Istnieją przypuszczenia, że kluczowymi czynnikami są tutaj czas trwania eksplozji oraz stosunek liczby protonów, neutronów i elektronów w jądrze gwiazdy.

Japońscy astronomowie użyli teleskopu Subaru do zbadania ilości toru w obiekcie należącym do galaktyki Ursa Minor. Wybrali COS82, ponieważ wcześniejsze badania sugerowały, że ciężkie jądra atomowe w jego wnętrzu powstały raczej w wyniku gwałtownych przemian (np. wybuchu) niż powolnej syntezy. Wykrycie toru w ilości zbliżonej do tej, jaką zawierają gwiazdy Drogi Mlecznej potwierdziło te przypuszczenia. Okazało się, że warunki powstawania bardzo ciężkich jąder atomowych w gwiazdach naszej oraz innych galaktyk są bardzo podobne. Badania dostarczyły astronomom nowych wskazówek odnośnie powstawania masywnych pierwiastków we wszechświecie.

Autor

Andrzej Żukowski