Spokojna wędrówka Księżyca po niebie jest zwykle tłem dla naszej codzienności, zwracając na siebie uwagę przy okazji spektakularnych pełni czy zaćmień. Księżycowi zawdzięczamy jednak o wiele więcej, niż nam się wydaje, i możemy się o tym przekonać sięgając po książkę Rebeki Boyle.
Autorka, będąca również redaktorką Scientific American, prowadzi nas od początków wspólnej historii Ziemi i Księżyca – układu z wielu względów nietypowego pośród znanych nam planet, od miliardów lat wpływu naszego satelity na powstanie i ewolucję życia na Ziemi, po jego rolę w historii ludzkości. Kluczowe dla rozwoju naszego gatunku i ujarzmienia natury – stworzenia podstaw rolnictwa – było opanowanie upływu czasu przez wynalezienie pierwszych kalendarzy: to właśnie Księżyc pozwolił na odliczanie miesięcy. Dziś wiemy doskonale, że to nie takie proste, ale ciekawe jest, w jaki sposób już tysiące lat temu radzono sobie z synchronizacją z cyklem rocznym.
Srebrny Glob był też niezwykle ważny dla nauki – jego obserwacje tworzyły podstawy astronomii i filozofii w starożytności, ale też badań Kopernika, Galileusza czy Keplera w czasach nowożytnych. Stał się wreszcie celem kosmicznego wyścigu mocarstw, ukoronowanego lądowaniem misji Apollo. W książce nie zabrakło też refleksji nad przyszłością eksploracji Księżyca i wyzwań, przed jakimi staniemy gdy ruszy jego komercyjne wykorzystanie, na przykład do wydobywania zasobów.
Księżyc to wciągająca, interdyscyplinarna lektura. Szczególnie uwagę zwracają immersyjne opisy doświadczeń astronautów – zapewne wszyscy widzieliśmy mnóstwo zdjęć skalistej powierzchni naszego naturalnego satelity, jednak teraz mamy okazję niemal przeżyć to osobiście: poczuć zapach, dotknąć pyłu, zobaczyć nietypowe barwy i kontrasty, których nie sposób zobaczyć na fotografiach. W tym kontekście można wręcz nie zauważyć, że w książce nie ma ani jednej ilustracji. Może to być jednak kłopotliwe (dla wzrokowców) podczas czytania o archeologicznych artefaktach – warto wtedy mieć pod ręką dowolne urządzenie z przeglądarką, aby wspomóc się zdjęciem dysku z Nebry, berlińskiego złotego kapelusza czy układu jam w Warren Field, z pewnością wzbogaci to odbiór. Mówiąc o mankamentach – w kilku punktach kłóciłem się w myślach z tłumaczką o dobór terminów. Nie przeszkodziło to jednak w ogólnym, wzbogacającym doświadczeniu.
Dysk z Nebry.
Tytuł oryginalny: Our Moon: How Earth’s Celestial Companion Transformed the Planet, Guided Evolution, and Made Us Who We Are
Autor: Rebecca Boyle
Tłumaczenie: Monika Skowron
Wydawca: Wydawnictwo Feeria
Liczba stron: 432
Data wydania: listopad 2025
Redakcja tekstu – Matylda Kołomyjec, Dominika Pik
