Tego dnia, w 1904 roku, urodził się George Gamow, amerykański fizyk rosyjskiego pochodzenia. Zajmował się głównie fizyką jądrową i kosmologią. Opracował teorię rozpadu alfa poprzez uwzględnienie efektu kwantowego tunelowania. Jest też współautorem hipotezy powstawania pierwiastków (tzw. teoria Alphera-Bethego-Gamowa). Był również świetnym popularyzatorem nauki oraz jednym z pierwszych zwolenników Wielkiego Wybuchu. Możemy go spotkać we współczynniku Gamowa obliczanego przy rozpadzie alfa oraz w przejściu Gamowa–Tellera, które dotyczy rozpadu beta.

Tego dnia, w 1787 roku, urodził się Joseph von Fraunhofer, niemiecki fizyk i astronom. Zajmował się głównie optyką, ale nie tylko badaniami, ale także wytwarzaniem przyrządów optycznych. Był w tym na tyle dobry, że jego sprzęt uznawano za jeden z najlepszych na świecie. Niezależnie od Augustina Fresnela opisał zjawisko dyfrakcji – tzw. dyfrakcja Fraunhofera jest szczególnym przypadkiem opisu Fresnela. Skonstruował pierwszy spektroskop i zaobserwował ciemne linie w widmie słonecznym (nazywane od jego nazwiska), które pochodzą od absorpcji promieniowania przez różne pierwiastki. Zauważył też, że widma gwiazd różnią się od siebie, co właściwie zapoczątkowało spektroskopię astronomiczną. Na koncie ma także ulepszenie siatki dyfrakcyjnej oraz heliometru, czyli urządzenia do mierzenia niewielkich odległości kątowych. Dzięki temu jako jeden z pierwszych zmierzył paralaksę heliocentryczną

Walentina Tierieszkowa jest rosyjską kosmonautką i biorąc udział w misji Wostok 6 w 1963 roku została pierwszą kobietą w przestrzeni kosmicznej. Jej lot trwał 2 doby 22 godziny 50 minut i 8 sekund i w tym czasie Walentina okrążyła Ziemię 48 razy. Do dzisiaj pozostaje jedyną kobietą, która brała udział w solowej misji kosmicznej. Urodziła się 6 marca 1937 roku.

 

Jurij Gagarin był radzieckim kosmonautą i pierwszym człowiekiem w przestrzeni kosmicznej. W ramach misji Wostok 1 spędził w przestrzeni kosmicznej 1 godzinę 48 minut, robiąc przy tym jedno, niepełne, okrążenie wokół Ziemi. Misja miała miejsce 12 kwietnia 1961 roku. Gagarin urodził się 9 marca 1934 roku i zginął 27 marca 1968 roku w katastrofie lotniczej.

Podstawowe informacje Zimowe Warsztaty Naukowe dla uczniów szkół średnich odbędą się w Krakowie. Spotkanie rozpocznie w poniedziałek 10 marca, a zakończy w niedzielę 16 marca po śniadaniu. Zakwaterowani będziemy w Szkolnym Schronisku Młodzieżowym Kraków Grochowa (ul. Grochowa 21, 30-731 Kraków). Zbiórka zaplanowana jest na dworcu Kraków Główny o godzinie 17:00 w poniedziałek 10 marca. W planie spotkania Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha Obserwatorium Astronomiczne UJ Spotkania z kołami naukowymi Więcej informacji i zapisy (do 16 lutego) na stronie: https://zwn.almukantarat.pl/

Obóz Almukantaratu, na który zapraszamy, to doskonała okazja, żeby połączyć zabawę z nauką. Z nami zgłębisz tajniki astronomii, matematyki, fizyki i innych nauk ścisłych! A wszystko to na świeżym powietrzu, pod namiotami. dla uczniów 8. klasy szkoły podstawowej: 2–16 sierpnia 2025 r., Załęcze Wielkie dla uczniów 1. klasy szkoły ponadpodstawowej: 13–27 lipca 2025 r., Kucoby dla uczniów 2. lub 3. klasy szkoły ponadpodstawowej i 4. klasy technikum: 17–31 sierpnia 2025 r., Załęcze Wielkie gdzie mowa o klasie, do której uczeń uczęszczał w roku szkolnym 2024/2025 Klub Astronomiczny Almukantarat to przede wszystkim społeczność ludzi zaangażowanych w popularyzację astronomii. Działający od 40 lat Klub daje młodym pasjonatom przedmiotów ścisłych możliwość zdobywania wiedzy, wymiany pomysłów i realizacji samych siebie. Strona obozu: https://oboz.almukantarat.pl/

Tego dnia, w 1925 roku, urodził się Leo Esaki, japoński fizyk. Zajmował się głównie półprzewodnikami. Doświadczalnie potwierdził zachodzenie efektu tunelowania elektronów w ciele stałym. Zaprojektował również diodę tunelową, nazwaną diodą Esakiego, która wykorzystuje to zjawisko. Za swoje badania, wraz z Ivarem Giaeverem i Brianem Josephsonem otrzymał Nagrodę Nobla w 1973 roku.

Olimpiada astronomiczna to świetna okazja dla licealistów i nie tylko, by zgłębić tajniki tej dziedziny oraz spróbować swoich sił w zadaniach teoretycznych, jak również praktycznych. Jeśli interesujesz się astronomią, astronautyką lub generalnie kosmosem, ta Olimpiada jest dla Ciebie. Zawody rozgrywane są w trzech etapach. Zawody I stopnia (szkolne) odbywają się w formie etapu korespondencyjnego. Uczestnicy mają za zadanie rozwiązać dwie serie zadań teoretycznych, jak również wykonać jedno zadanie obserwacyjne. Wszystkie z powyższych zadań wykonywane są w warunkach domowych, a więc jest to idealny czas na podszlifowanie swoich umiejętności astronomicznych. Zawody półfinałowe (II etap) rozgrywane są w kilku miastach Polski i składają się z czterech zadań teoretycznych, na których rozwiązanie ma się kilka godzin. Finał (III etap) rozgrywany jest w ciągu kilku dni w Planetarium Śląskim w Chorzowie. Na tym etapie uczestnicy ponownie …

Grafika: Keck Observatory W 1781 r. 13 marca sir William Herschel po raz pierwszy obserwował siódmą planetę w Układzie Słonecznym. Początkowo sądził, że jest to kometa, jednak już w 1783 r. odnoszono się do nowo odkrytego obiektu jako planety. Nazwę Uran zaproponował Johann Bode, Herschel preferował nazwę „Gwiazda Jerzego”, nazwana tak ku czci króla Wielkiej Brytanii – Jerzego III, który był mecenasem astronoma.

Olimpiada astronomiczna to świetna okazja dla licealistów i nie tylko, by zgłębić tajniki tej dziedziny oraz spróbować swoich sił w zadaniach teoretycznych, jak również praktycznych. Jeśli interesujesz się astronomią, astronautyką lub generalnie kosmosem, ta Olimpiada jest dla Ciebie. Zawody rozgrywane są w trzech etapach. Zawody I stopnia (szkolne) odbywają się w formie etapu korespondencyjnego. Uczestnicy mają za zadanie rozwiązać dwie serie zadań teoretycznych, jak również wykonać jedno zadanie obserwacyjne. Wszystkie z powyższych zadań wykonywane są w warunkach domowych, a więc jest to idealny czas na podszlifowanie swoich umiejętności astronomicznych. Zawody półfinałowe (II etap) rozgrywane są w kilku miastach Polski i składają się z czterech zadań teoretycznych, na których rozwiązanie ma się kilka godzin. Finał (III etap) rozgrywany jest w ciągu kilku dni w Planetarium Śląskim w Chorzowie. Na tym etapie uczestnicy ponownie …

Albert Einstein był jednym z najwybitniejszych fizyków teoretyków XX wieku, twórcą ogólnej i szczególnej teorii względności. Był również współtwórca teorii fotonu i teorii dualizmu korpuskularno-falowego, czym zapoczątkował badania z dziedziny mechaniki kwantowej. Był też współautorem paradoksu EPR, odkrywcą emisji wymuszonej, kondensatu Bosego-Einsteina i statystyki Bosego-Einsteina. W 1921 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za „wkład do fizyki teoretycznej, zwłaszcza opis prawa efektu fotoelektrycznego”. Urodził się 14 marca 1879 w mieście Ulm w Niemczech i zmarł 18 kwietnia 1955 w Princeton.

 

Olimpiada astronomiczna to świetna okazja dla licealistów i nie tylko, by zgłębić tajniki tej dziedziny oraz spróbować swoich sił w zadaniach teoretycznych, jak również praktycznych. Jeśli interesujesz się astronomią, astronautyką lub generalnie kosmosem, ta Olimpiada jest dla Ciebie. Zawody rozgrywane są w trzech etapach. Zawody I stopnia (szkolne) odbywają się w formie etapu korespondencyjnego. Uczestnicy mają za zadanie rozwiązać dwie serie zadań teoretycznych, jak również wykonać jedno zadanie obserwacyjne. Wszystkie z powyższych zadań wykonywane są w warunkach domowych, a więc jest to idealny czas na podszlifowanie swoich umiejętności astronomicznych. Zawody półfinałowe (II etap) rozgrywane są w kilku miastach Polski i składają się z czterech zadań teoretycznych, na których rozwiązanie ma się kilka godzin. Finał (III etap) rozgrywany jest w ciągu kilku dni w Planetarium Śląskim w Chorzowie. Na tym etapie uczestnicy ponownie …

Tego dnia, w 1821 roku, urodził się Adam Prażmowski, uznawany za pierwszego polskiego astrofizyka. Prowadził badania nad polaryzacją światła (w tym komet), udoskonalał też sprzęt optyczny (np. celostat). Prażmowski obserwując Słońce wykazał, że światło pochodzące z korony jest spolaryzowane, natomiast światło z protuberancji już nie.

Tego dnia, w 1900 roku, urodził się Jean Frédéric Joliot, francuski fizyk, znany bardziej jako Frédéric Joliot-Curie. Zaczął pracować w Instytucie Radowym jako asystent Marii Skłodowskiej-Curie i jakoś tak wyszło, że już po roku był mężem jej córki – Ireny Z tego też powodu oboje zmienili nazwisko na Joliot-Curie. I na tym historia dopiero się zaczyna, bo małżeństwo zaczęło zajmować się badaniem promieniotwórczości, a Frédéric później także zagadnieniami związanymi z reakcją łańcuchową. Jako pierwsi zaobserwowali kreację par elektron-pozyton z fotonów. Mało brakowało, aby również odkryli neutron, jednak ich badania znacząco się przyczyniły do odkrycia tej cząstki przez Jamesa Chadwicka. Największe osiągnięcie to jednak odkrycie sztucznej promieniotwórczości – jako pierwszym udało się otrzymać nowe radioizotopy poprzez bombardowanie innych nuklidów …

Ogólnopolskie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczne 2025 to już 51. edycja tej inicjatywy, która co roku zbiera ambitnych licealistów z całej Polski w Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym w Grudziądzu. Uczestnicy, wybrani przez komisje konkursowe etapów wojewódzkich, biorą udział w sesji referatowej o tematyce astronomiczno-astronautycznej, a Jury wyróżnią najlepsze prace. Życzymy sukcesu wszystkim prelegentom!

20 marca o godzinie 11:02 rozpocznie się astronomiczna wiosna. Słońce znajdzie się wtedy w punkcie Barana, czyli punkcie przecięcia się ekliptyki z równikiem niebieskim. Co ciekawe, w wyniku precesji, punkt Barana nie znajduje się w gwiazdozbiorze Barana, a w gwiazdozbiorze Ryb i przesuwa się w kierunku gwiazdozbioru Wodnika.

Ogólnopolskie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczne 2025 to już 51. edycja tej inicjatywy, która co roku zbiera ambitnych licealistów z całej Polski w Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym w Grudziądzu. Uczestnicy, wybrani przez komisje konkursowe etapów wojewódzkich, biorą udział w sesji referatowej o tematyce astronomiczno-astronautycznej, a Jury wyróżnią najlepsze prace. Życzymy sukcesu wszystkim prelegentom!

Tego dnia, w 1768 roku, urodził się Jean-Baptiste Fourier, francuski fizyk i matematyk. Zajmował się badaniem przewodnictwa cieplnego, gdzie sformułował fundamentalne równanie opisujące to zjawisko. W tym celu wprowadził pewien szereg, który umożliwiał zapisanie funkcji okresowej jako kombinacji funkcji trygonometrycznych. Jak się okazało, szereg ten, nazwany od jego nazwiska, okazał się tak przydatny, że zapoczątkował tzw. analizę fourierowską, która wpłynęła znacząco na rozwój akustyki, teorii sygnałów, informatykę czy fizykę kwantową. Jego nazwisko możemy także spotkać w nazwie transformaty Fouriera, która jest w praktyce wykorzystywana np. w spektroskopii podczerwieni, a także w metodzie Fouriera-Motzkina używanej do stopniowej redukcji zmiennych tak, aby otrzymać jedną zmienną zależną, czyli trywialny układ równań 😉

Ogólnopolskie Młodzieżowe Seminarium Astronomiczne 2025 to już 51. edycja tej inicjatywy, która co roku zbiera ambitnych licealistów z całej Polski w Planetarium i Obserwatorium Astronomicznym w Grudziądzu. Uczestnicy, wybrani przez komisje konkursowe etapów wojewódzkich, biorą udział w sesji referatowej o tematyce astronomiczno-astronautycznej, a Jury wyróżnią najlepsze prace. Życzymy sukcesu wszystkim prelegentom!

 

Tego dnia, w 1882 roku, urodziła się Emmy Noether, niemiecka matematyczka. Nazywana jest jedną z najważniejszych kobiet w historii matematyki. Sam Einstein wielokrotnie zasięgał po jej rady. Noether wniosła ogromny wkład w algebrę abstrakcyjną i teorię pierścieni. Dla fizyków jednak najbardziej znana jest z fundamentalnego twierdzenia, wiążącego symetrie z zasadami zachowania wielkości fizycznych, czyli Twierdzenie Noether właśnie.

Tego dnia, w 1749 roku, urodził się Pierre Simon de Laplace, francuski matematyk, fizyk i astronom. Uznawany jest za współtwórcę teorii prawdopodobieństwa. Znacząco rozwijał też mechanikę klasyczną. Ma również ogromny wkład w powstawanie pierwszej naukowej hipotezy powstania Układu Słonecznego – tzw. mgławicy słonecznej. Zasugerował, że mogą istnieć gwiazdy o wystarczającej masie, aby nawet światło nie mogło wydostać się z ich pola grawitacyjnego – czyli obiekty, które nazywamy obecnie czarnymi dziurami. Wyznaczył też masę Saturna, różniącą się niewiele więcej niż 1% od obecnie przyjętej wartości. Jego nazwisko możemy spotkać w wielu terminach takich jak punkt, operator, kryterium, transformata, równanie czy nawet demon Laplace’a 😉

Tego dnia, w 1912 roku, urodził się Wernher von Braun, niemiecki inżynier. Jedna z najważniejszych osób, jeżeli chodzi o powstanie i rozwój technik rakietowych, a przez to i programu kosmicznego, w tym programu Apollo. Zanim jednak wysłał człowieka na Księżyc, jako oficer SS, przyczynił się do wysłania na tamten świat tysięcy ludzi, którzy zginęli najpierw podczas przymusowych prac przy konstrukcji V-2, której był współtwórcą, a później w wyniku bojowego zastosowania rakiety podczas II WŚ. Po wojnie został przerzucony w ramach operacji “Spinacz” do USA, gdzie pracował dla armii amerykańskiej w programie balistycznym. Jednak tym razem, mógł także zajmować się wykorzystaniem techniki rakietowej nie tylko do celów militarnych. W ten sposób skonstruował rakietę Jupiter C, która wniosła na orbitę pierwszego amerykańskiego satelitę (Explorer-1). Był również jednym z współtwórców NASA, …

W 2025 roku czekają nas dwa zaćmienia. Pierwsze, 29 marca, będzie widoczne w naszym kraju. Jego maksymalna faza w Warszawie wyniesie 16%, a na zachodzie Polski do 26%. Z Warszawy Księżyc na tarczy Słońca będzie widoczny około 11:50 a 13:05, z maksymalną fazą o 12:28. Dokładnie przebieg zjawiska w wybranej lokalizacji można prześledzić na stronie www.timeanddate.com/eclipse. Zaćmienie najlepiej będzie widać na północnym zachodzie W szczególności w Kanadzie i na Grenlandii.

 

Tego dnia, w 1892 roku, urodził się Stefan Banach, polski matematyk. Współtwórca tzw. lwowskiej szkoły matematycznej, która specjalizowała się w analizie funkcjonalnej. To właśnie ten dział matematyki Banach rozwijał najbardziej, wprowadzając terminologię i twierdzenia, które zostały zaakceptowane na całym świecie (np. przestrzeń Banacha, twierdzenie Hahna-Banacha). Nie dałoby się w tym wpisie wszystkich matematycznych zasług wymienić, więc dodam tylko, że Banach wyszkolił m.in. Stanisława Ulama, innego błyskotliwego polskiego matematyka, współtwórcę broni termojądrowej 😉