O obiekcie

Caldwell 41 to ogromna, a zarazem najbliższa nam, gromada otwarta, znajdująca się około 151 lat świetlnych od Ziemi. Formuje ją około 300 młodych gwiazd, liczących sobie „jedynie” paręset milionów lat. Oprócz wieku łączy je również wspólne miejsce powstania – jeden obłok molekularny, prawdopodobnie ten sam co w przypadku M44, gromady zwanej „Pszczółkami”. Wszystkie mają też ten sam ruch w przestrzeni, ale na skutek oddziaływania sił pływowych Drogi Mlecznej część z gwiazd zaczyna ulegać stopniowemu rozproszeniu, co wykazały ostatnio dane z satelity GAIA. Średnica rdzenia gromady – miejsca, gdzie obiekty występują najgęściej – wynosi około 10 lat świetlnych. Jednak jej ogony pływowe, złożone z „gubionych” gwiazd, rozpościerają się na szerokości 33 lat świetlnych. Łączna masa obiektów w tej rozległej gromadzie czterystokrotnie przewyższa przy tym masę naszego Słońca. Ze względu na bliskość i jasność gromady, naukowcy byli w stanie gruntownie ją przebadać i używać jako punktu odniesienia przy analizowaniu różnych relacji astrofizycznych (jak np. masa-jasność) czy określaniu odległości. C41 znana była jeszcze w starożytności i, jak wiele innych obiektów nocnego nieba, powszechniej znana jest pod nazwą odnoszącą się do mitologii greckiej – Hiady. Razem ze swoimi siostrami, Plejadami, formuje asteryzm nazywany po angielsku Złotą Bramą Ekliptyki (Golden Gate of the Ecliptic). Jednak kiedy nie jest określana mianem córek tytana Atlasa i okeanidy Plejone, mówi się o niej po prostu „Dżdżownice”.

NOIRLab/NSF/AURA/Digitized Sky Survey 2

Zdjęcie C41 z najjaśniejszą gwiazdą gwiazdozbioru Byka – Aldebaranem, wyraźnie widocznym po lewej stronie.

Podstawowe informacje

• Typ obiektu: gromada otwarta

• Numer w katalogu NGC: nie występuje, alternatywnie Collinder 50 lub Melotte 25

• Jasność obserwowalna: 0,5^m

• Deklinacja : +15° 52′

• Rektascensja : 04^h 26^m 54^s

• Rozmiar kątowy : 5,5°

Jak obserwować?

Stellarium

Położenie C41 w Byku.

Hiady najlepiej obserwuje się jesienią lub zimą i można je bez trudu zlokalizować, przedłużając pas Oriona w prawo. Pierwszą jaśniejszą gwiazdą, którą napotkamy, będzie Aldebaran, wokół którego układają się zauważalne gołym okiem Hiady. Astrofotografowie zazwyczaj rozpoznają gromadę po charakterystycznym kształcie litery V, który ma być głową gwiezdnego Byka. Oko stanowi wspomniana najjaśniejsza gwiazda gwiazdozbioru – nie jest ona jednak częścią Hiad; obserwujemy ją jedynie na ich tle. Jako że C41 to gromada sporych rozmiarów, doskonale nadaje się do obserwacji przez lornetkę.

Korekta – Alicja Seliga