20 marca o 17:58 Słońce wejdzie w znak Barana i rozpocznie się astronomiczna wiosna. 30 marca o godzinie 2:00 przestawimy wskazówki zegarków na 3:00 i przejdziemy na czas letni.

O pierwszym dniu wiosny mówimy „równonoc wiosenna”. Jednak już od kilku dób dzień dłuższy jest od nocy. Przyczyny tego zjawiska są dwie:

Pierwsza to znaczny rozmiar kątowy tarczy słonecznej i umowa, że wschodem Słońca nie jest ukazanie się nad horyzontem środka tarczy gwiazdy lecz jej skrajnego, górnego punktu.

Drugi powód to zjawisko refrakcji astronomicznej. Światło biegnące od Słońca wzdłuż powierzchni Ziemi ulega w atmosferze naszej planety niewielkiemu ugięciu. Ugięcie to powoduje, że widzimy Słońce już wtedy, gdy znajduje się ono nieco poniżej geometrycznie wyznaczonego horyzontu.

Jak bardzo te dwa zjawiska wydłużają dzień równonocy? W Polsce o około 10 minut, na równiku o 6 minut, a na przylądku Nordkapp na północy Europy – o 18 minut.

Ogród Botaniczny w Łodzi, zegar słoneczny (VIa)

Tarcza zegara równikowego, jednego z chronometrów słonecznych w Ogrodzie Botanicznym w Łodzi. Skala z otworami w kształcie cyfr równoległa jest do płaszczyzny równika niebieskiego. Wskazówka przecinająca cień (antycień?) oznaczającej godzinę liczby „14” znajduje się na kamieniu i skierowana jest równolegle do osi obrotu Ziemi.

W ostatnią niedzielę marca, jak co roku, przestawiamy zegarki i przejdziemy na czas letni. Słońce będzie wschodzić i zachodzić godzinę później. Do czasu zimowego wrócimy w ostatnią niedzielę października.

Autor

Michał Matraszek