Płynący przez przestrzeń kosmiczną zewnętrznego Układu Słonecznego Saturn w ciągu swojej 29-letniej podróży wokół Słońca powoli się kołysze razem ze swoimi majestastycznymi pierścieniami. Zmianie kąta nachylenia towarzyszy, podobnie jak na Ziemi, cykl pór roku. Możemy obejrzeć ten spektakl na zdjęciach z Teleskopu Hubble’a wykonanych przez pięć ostatnich lat.

Zdjęcia z HST pokazują pierścienie Saturna od momentu, gdy prawie pokrywają się z płaszczyzną ekliptyki do systuacji, gdy kąt nachylenia jest największy i możemy podziwiać pierścienie w całej okazałości. W tym czasie na północnej półkuli Saturna jesień przechodzi w zimę.

Płaszczyzna równika jest nachylona w stosunku do płaszczyzny orbity Saturna o 27 stopni, podobnie jak w przypadku Ziemi, gdzie kąt ten wynosi 23 stopnie. Podczas wędrówki wokół Słońca Saturn kieruje w jego stronę to jedną to drugą półkulę, powodując cykliczną zmianę pór roku.

Pierwsze zdjęcie zostało wykonane zaraz po saturnowej równonocy jesiennej na północnej półkuli (odpowiadającej równonocy wiosennej na półkuli południowej). Ostatnie zdjęcie przedstawia Saturna podczas przesilenia zimowego (letniego na południu).

Astronomowie badają zestaw zdjęć aby znaleźć szczegółowe zmiany koloru i jasności pierścieni. Chcą w ten sposób poznać ich skład, historię powstania i określić, przez ile czasu pozostaną.

Dziś wiemy, że pierścienie Saturna są bardzo cienkie – mają zaledwie 10 metrów grubości. Są złożone z lodu zawierającego duże ilości pyłu. Cały czas bryłki zderzają się ze sobą, ale pole grawitacyjne Saturna zapobiega ich formowaniu się w większe ciała, naturalne księżyce. Pierścienie mają czerwonawy kolor, za który odpowiada obecność w lodzie materii organicznej.

Saturn ma średnicę 120 tysięcy kilometrów, jest spłaszczony na biegunach ze względu na szybką rotację – ten gazowy gigant wykonuje pełen obrót wokół własnej osi w ciągu zaledwie 10 godzin, tyle też trwa doba. Silne wiatry powodują poziome układanie się chmur. Różnice w ich kolorze pochodzą od smogu w wyższych warstwach atmosfery, powstającego z oświetlonego przez słoneczne promieniowanie ultrafioletowe metanu. Niżej znajdują się tylko gęstsze i gorętsze gazy, bez stałej powierzchni na której można byłoby wylądować.

W drodze do Saturna jest sonda Cassini/Huygens, wystrzelona w 1997 roku. Dotrze w 2004 roku i będzie orbitowała wokół Saturna, badając go i cały jego układ przez cztery lata. Sonda umieści także próbnik na największym jego księżycu – Tytanie.

Autor

Wojciech Rutkowski