Zdjęcie z kosmicznego obserwatorium Chandra ukazały pierścienie Saturna połyskujące w promieniowaniu rentgenowskim.

Promieniowaine X na zdjęciu przedstawione zostało jako błękitne plamy. W znacznej części pochodzi ono z pierścienia B o szerokości 25 tysięcy kilometrów i odległości 40 tys. km od planety. Źródłem promieniowania są najprawdopodobniej atomy tlenu w cząsteczkach wody występujące w lodowych pierścieniach Saturna. Fluorescencja atomów tlenu jest z kolei wzbudzana przez promieniowanie X pochodzące ze Słońca.

Szczególnie dużo fal X zarejestrowano w „porannej” części pierścienia (na zdjęciu z lewej). Możliwym wyjaśnieniem jest związek z efektem szprych, który często występuje w tym obszarze.

Szprychy to podłużne, radialne cienie rzucane na pierścienie przez krótkotrwałe obłoki drobnego pyłu lodowego, unoszące się powyżej pierścieni przez około godzinę. Obłoki mogą powstawać w wyniku upadku meteoroidów na pierścienie, co najczęściej ma miejsce podczas saturnowego ranka – wówczas względna prędkość meteoroidów i pierścieni jest największa.

Większa jasność promieniowania rentgenowskiego w porannej części pierścieni może mieć więc związek z dodatkową fluorescencją lodowych obłoków, tych samych, które wywołują efekt szprych. Może to również wytłumaczyć zaobserwowane wcześniej zmiany jasności promieniowania X pierścieni, jakie zachodzą w ciągu tygodni.

Autor

Wojciech Rutkowski