Wenus jest siostrzaną planetą Ziemi, jednak warunki, jakie na nich panują, są zupełnie różne. Europejska sonda Venus Express zajęła sie badaniem atmosfery, która jest jedną z najważniejszych rzeczy, które odróżniają ją od Błękitnej Planety.

Badanie wiatrów na Wenus jest dość kłopotliwe. Wiatry potrzebują tylko cztery ziemskie dni, aby okrążyć planetę (superrotacja atmosfery), podczas gdy pełen obrót wokół osi zajmuje planecie 243 ziemskie dni. Dodatkowym utrudnieniem fakt ze planetę pokrywa gęsta warstwa chmur uniemożliwiająca obserwacje w świetle widzialnym tego, co znajduje się poniżej. Dlatego Venus Express został wyposażony kamerę pracującą w różnych zakresach długości fal od bliskiej podczerwieni do ultrafioletu (The Ultraviolet, Visible and Near-Infrared Mapping Spectrometer – VIRTIS). Dzięki temu sonda może spoglądać w różne warstwy atmosfery odpowiednio dobierając zakres długości rejestrowanych fal.

Chmury zmieniają swój kształt w zależności od szerokości geograficznej, na jakiej występują. Chmury nad równikiem mają nieregularny, typowy “chmurowaty” kształt. W szerokościach dalszych od równika ich kształt jest bardziej regularny, są rozciągnięte i niemal równoległe do kierunku superrotacji atmosfery i poruszają się z dużą, przekraczającą 400 kilometrów na godzinę prędkością. Dalej, w regionach polarnych chmury przyjmują kształt wiru.

Artystyczna wizja przedstawiająca sondę Venus Express na orbicie wokół planety.

Na równiku, bardzo silne wiatry superrotacji nieustannie walczą z lokalnymi wiatrami, co prowadzi do tworzenia się skomplikowanych układów wiatrów i chmur. Jeden z rodzajów wiatrów lokalnych powstaje w wyniku ogrzewania mas powietrza przez Słońce, prowadząc do powstawania miejsc o wzmożonej konwekcji. Masy unoszącego się powietrza powodują lokalne wiatry i turbulencje.

Dzięki wielozakresowemu instrumentowi Venus Express może także obserwować nieoświetloną część planety. Naukowców zastanawia fakt, że równikowe chmury po nocnej stronie Wenus mają prawie taki sam kształt, jak chmury po jej dziennej stronie, dlatego naukowcy szukają innego mechanizmu tworzącego turbulencje, który działałby na całej planecie, a nie tylko na jej oświetlonej części.

Przypuszcza się, że na turbulencję może wpływać rzeźba terenu. Na przykład Alpha Regio, obszar blisko równika o bardzo bogatej rzeźbie terenu (charakteryzują go skierowane w różne strony, wysokie, nawet do 4km formy ukształtowana terenu) Możliwe, że istnieje związek między tworzeniem się turbulencji, a ukształtowaniem terenu. Ta i inne hipotezy, będą sprawdzane przy wykorzystaniu danych z innych instrumentów Venus Express. Badanie wpływu ukształtowania powierzchni na dynamikę atmosfery jest jednym z podstawowych celów misji Venus Express.

Autor

Tomasz Ożański