Gdy Feng Ma, student z University of Texas w Austin, kierował teleskop w Obserwatorium McDonalda w kierunku kolejnego kwazara z zawierającej 60 pozycji listy, nie spodziewał się zobaczyć czarnej dziury pochłaniającej gwiazdę. Że tak właśnie było, zorientował się przeglądając jakiś czas potem przeprowadzone za pomocą 2,7-metrowego teleskopu badania kwazara TEX 1726+344.

Kwazary to bardzo jasne, punktowe źródła światła znajdujące się tak daleko w przestrzeni i czasie, że patrząc na nie widzimy Wszechświat takim, jakim był krótko po swoim powstaniu. Są one bardzo młodymi galaktykami z potężnymi czarnymi dziurami znajdującymi się w ich centrach. Gdy materia opada na nie po spirali, ogrzewa się i emituje ogromne ilości promieniowania.

Astronomowie badają to promieniowanie poprzez przepuszczenie go przez szczelinę i rozłożenie na fale o różnej długości (w podobny sposób białe światło, przechodząc przez pryzmat, tworzy tęczę). Badając linie emisyjne w uzyskanym dzięki temu widmie, ustalić można jakie pierwiastki znajdują się w dżetach rozpoczynających się w galaktycznych centrach. Ma badał kwazary sprawdzając, w jaki sposób linie emisyjne zmieniły się w ciągu ostatnich dziesięcioleci.

Oglądając widmo TEX 1726+344 dostrzegł szczegół, którego nie było w widmach wykonanych w 1988 i 1990 roku: linię absorpcyjną. Jej istnienie świadczy, że na linii naszego wzroku (czyli pomiędzy nami i kwazarem) znalazł się obłok materii. Pochłania on niektóre długości fali emitowane przez kwazar.

Względne położenie linii emisyjnych i absorpcyjnej w widmie wskazuje, że obłok jest wyrzucany z czarnej dziury z prędkością około 6000 kilometrów na sekundę. Ma stwierdził: “Prowadzi mnie to do wniosku, że jest to ślad gwiazdy, która została pochłonięta przez potężną grawitację czarnej dziury. Połowa materii gwiazdy wpadła do czarnej dziury, podczas gdy druga połowa została wyrzucona na zewnątrz. Ta ostatnia tworzy szybko poruszający się obłok odpowiedzialny za powstanie linii absorpcyjnej“.

Jeśli ta interpretacja jest poprawna, powinniśmy ten szczegół w widmie widzieć przez kilka następnych lat. Chciałbym nadal obserwować ten obiekt, aby zobaczyć co będzie się dalej działo“.

Badania Ma zostały opublikowane w tym miesiącu w Monthly Notices of the Royal Astronomical Society.

TEX 1726+344 został odkryty w ramach projektu Texas Radio Survey (realizowanego w latach 1974-1983) kierowanego przez Jamesa Douglasa. Jego identyfikacji jako kwazara dokonała w 1985 roku Elizabeth Bozyan.

Autor

Michał Matraszek