Tym razem będzie krótko, ale treściwie – o polskim astrofizyku Andrzeju Sołtanie, który od lat pracuje w Centrum Astronomicznym im. Mikołaja Kopernika należącym do PAN. Niestety, gdybyśmy chcieli bardziej zagłębić się w jego karierę naukową, może to być bardzo utrudnione.
Profesor Sołtan ukończył studia na Uniwersytecie Warszawskim. Tam też obronił doktorat w 1977 r. i zrobił habilitację dziesięć lat później. Rok po obronie doktoratu prowadził badania na Uniwersytecie Harvarda w Stanach Zjednoczonych. Dotyczyły one obserwacji wykonanych przy pomocy satelity EINSTEIN, który w tamtych czasach był najlepszym obserwatorium kosmicznym, a także pierwszym teleskopem rentgenowskim w przestrzeni kosmicznej. EINSTEIN był wykorzystywany m.in. do badania pozostałości po supernowych. „Rentgenowskie obrazy”, które powstały podczas wybuchu pozwoliły astronomom na obserwację warunków, które panowały wokół supernowej tuż przed jej wybuchem i zaraz po nim.
W 1982 roku Sołtan opublikował teorię – Argument Sołtana, według której jeśli kwazar jest zasilany poprzez akrecję (opadanie) materii na supermasywną czarną dziurę, która znajduje się wewnątrz kwazara, to takie pojedyncze czarne dziury muszą nadal występować we Wszechświecie jak „martwe” kwazary. Podwaliny do tej teorii ogłosił trochę ponad 10 lat wcześniej brytyjski astrofizyk Donald Lynden-Bell, jednak w jego tezie brakowało powiązania pomiędzy jasnością kwazara a masą czarnej dziury. To połączenie zapewnił Andrzej Sołtan, który wykazał, że jasność kwazara zależy od szybkości akrecji materii przez czarną dziurę znajdującą się w jego wnętrzu. Z obliczeń Sołtana wynikało, że najbliższy „martwy” kwazar powinien znajdować się w odległości kilku megaparseków od Ziemi. Już wtedy znajdowano supermasywne czarne dziury, które dzieliła właśnie ten dystans. To tylko potwierdziło przypuszczenia, że mogły one kiedyś być bardzo jasnymi kwazarami.
Można stwierdzić, że astrofizyk będzie zapamiętany właśnie dzięki Argumentowi Sołtana, jednak warto zaznaczyć, że to były dopiero początkowe lata pracy jako naukowca. Jego późniejsze publikacje naukowe również skupiają się na analizie promieniowania rentgenowskiego oraz ośrodka międzygalaktycznego i jego wpływie na miękkie tło rentgenowskie.
