Dzisiaj mija 15 lat, odkąd Kosmiczny Teleskop Spitzera został wyniesiony w przestrzeń kosmiczną. Mimo że jego główna misja była przewidziana na 2,5 roku, Spitzer nadal obserwuje Wszechświat, często odkrywając to, czego nie mogą zobaczyć pozostałe obserwatoria kosmiczne.

Kosmiczny Teleskop Spitzera jest czwartym z Wielkich Obserwatoriów NASA, obserwującym w zakresie światła podczerwonego, związanego z promieniowaniem cieplnym różnych obiektów w Układzie Słonecznym i poza nim.

Pierwszy okres badań prowadzonych przez Spitzera jest nazywany „zimną fazą”. Dzięki chłodzeniu instrumentów naukowych ciekłym helem do temperatury bliskiej zeru absolutnemu, Spitzer był bardzo czuły na zimne obiekty, a ciepło produkowane przez urządzenia na pokładzie teleskopu nie zanieczyszczały obserwacji. Zapas helu skończył się w lipcu 2009 r. Po 5,5 latach obserwacji, rozpoczęła się „faza ciepła”. Czułość niektórych przyrządów się pogorszyła, ale dwie kamery z czterech, wchodzących w skład głównego instrumentu – IRAC (Infrared Array Camera – kamera podczerwona), nadal pracują z taką samą czułością, jak w „fazie zimnej”. W 2016 roku rozpoczęto nową rozszerzoną misję teleskopu, nazwaną „Spitzer Beyond”, której zakończenie planowane jest na listopad 2019 r.

Gromada galaktyk COSMOS-AzTEC3 odkrytych w 2011 r.

Podczas 15 lat na orbicie okołosłonecznej, Spitzer zasłużył się m.in. przy badaniu galaktyk, znajdujących się na obrzeżach znanego nam Wszechświata, których światło podróżowało na Ziemię aż 13,4 miliarda lat. Okazało się, że te galaktyki, tzw. „big baby”, są znacznie większe i bardziej rozwinięte niż przypuszczano. Ogromne skupiska gwiazd musiały się połączyć bardzo wcześniej w historii Wszechświata. Ponadto Kosmiczny Teleskop Spitzera odkrył jedną z najodleglejszych gromad galaktyk – protogromadę COSMOS-AzTEC3, znajdującą się 12 mld lat świetlnych od Ziemi.

Oprócz obserwacji galaktyk, teleskop Spitzera został wykorzystany do poszukiwania egzoplanet w naszej rodzimej galaktyce Drodze Mlecznej. Prawdopodobnie najgłośniejszym medialnie wydarzeniem, w którym teleskop odgrywał bardzo znaczącą rolę, było odkrycie układu TRAPPIST-1 składającym się z 7 planet krążących wokół gwiazdy. Poza tym, dzięki Spitzerowi znamy najbardziej odległą od Ziemi planetę pozasłoneczną, a także zobaczyliśmy pierwszą mapę pogodową egzoplanety.

Kosmiczny Teleskop Spitzera dokonał jeszcze wielu odkryć i ustanowił wiele kamieni milowych we współczesnej astronomii. Czeka nas też co najmniej rok dalszych obserwacji, które miejmy nadzieję, będą jak najobfitsze w nowe znaleziska.

Galaktyka HUDF-JD2 jest jedną z najodleglejszych galaktyk. Choć ma zaledwie 800 milionów lat, to jest zaskakująco masywna.

Mapa pogodowa gazowego olbrzyma HD 189733b to pierwsza mapa ukazująca różnice temperaturowe panujące na egzoplanecie.

Grafika przedstawia najbardziej obszerną mapę Drogi Mlecznej – GLIMPSE360. Powstała ona z ponad 2 milionów zdjęć wykonanych przez teleskop Spitzera w ciągu 10 lat jego pracy.

Choć system pierścieni Saturna był uwieczniony na setkach zdjęć przez sondę Cassini, to jego największy pierścień został uwieczniony przez Spitzera. Znajduje się on 6 mln km od planety, a ze względu na małą ilość cząsteczek lodu nie odbija dużej ilości światła, przez co długo pozostawał ukryty.

Źródła:

Autor

Avatar photo
Anna Wizerkaniuk

Absolwentka studiów magisterskich na kierunku Elektronika na Politechnice Wrocławskiej, członek Zarządu Klubu Astronomicznego Almukantarat, miłośniczka astronomii i książek