Zdjęcie w tle: NASA, ESA, and M. Reinhart (STScI); Processing: Gladys Kober (NASA/Catholic University of America)
O obiekcie
Caldwell 108, znany również jako NGC 4372, to gromada kulista położona w gwiazdozbiorze Muchy (niebo południowe). Jako pierwszy zaobserwował go James Dunlop, szkocki astronom, 30 kwietnia 1826 roku podczas obserwacji w Australii.
Wykonane przez teleskop Hubble’a zdjęcie przedstawiace jądro gromady C108. Łączy ono obserwacje w świetle widzialnym, ultrafioletowym oraz podczerwonym.
Gromada znajduje się w odległości 18,9 tys. lat świetlnych od Słońca. Wyróżnia się nietypowym składem chemicznym – jest bardzo uboga w żelazo, ale ma ponadprzeciętne ilości magnezu i tytanu.
Przez wiele lat uważano, że wszystkie gwiazdy w gromadach kulistych powstają jednocześnie i ewoluują wspólnie, starzejąc się razem w przewidywalny sposób. Najmasywniejsze z nich żyją bardzo krótko i kończą życie jako supernowe. Proces ten powinien był pozostawić w gromadach takich jak C108 jedynie stare, mało masywne gwiazdy.
Obserwacje ujawniły jednak także obecność młodych, niebieskich gwiazd wśród pradawnych mieszkańców gromady. Obiekty te, zwane błękitnymi maruderami, są jasne i gorące, co wskazuje na większą masę, niż można by się spodziewać po tak starych gwiazdach.
Astronomowie sądzą, że błękitni maruderzy powstają w wyniku zderzeń lub innych oddziaływań między gwiazdami w gęstym środowisku gromady kulistej. W gromadach, w których setki tysięcy lub nawet miliony gwiazd są upakowane w niewielkiej przestrzeni, tego typu interakcje nie należą do rzadkości.
To właśnie badania takich gromad jak Caldwell 108 pozwoliły lepiej zrozumieć procesy prowadzące do powstawania pozornie młodych, masywnych gwiazd w gromadach.
Podstawowe informacje
- Typ obiektu: gromada kulista
- Numer w katalogu NGC: 4372
- Jasność: 9,85m
- Gwiazdozbiór: Mucha
- Deklinacja: -72° 39′ 13″
- Rektascensja: 12h 25m 45s
- Rozmiar kątowy: 5,0′
Jak obserwować?
Gromada C108 jest widoczna przez cały rok z większości obszarów półkuli południowej, ale najwyżej wznosi się późnym wieczorem jesienią. Niemożliwe są jej obserwacje gołym okiem, potrzebny będzie mały teleskop, w którym będzie widoczna jako duża, blada plama.
Gromada znajduje się w gwiazdozbiorze Muchy, w pobliżu gwiazdy gamma Muscae o jasności 3,87m.
Położenie gromady C108 na mapie nieba.
Redakcja tekstu – Matylda Kołomyjec
