Około 23 milionów lat temu doszło do wielkiego zlodowacenia, co na chwilę odwróciło generalne ocieplanie się klimatu Ziemi. Grupa naukowców wiąże tą klimatyczną zmianę z przełomu Oligocenu i Miocenu z rzadką kombinacją czynników wpływających na kształt orbity naszej planety.

W pracy opublikowanej 13 kwietnia w czasopiśmie „Science”, naukowcy pokazują związek pomiędzy zlodowaceniem które rozpoczęło się 25,5 miliona lat temu i zakończyło 20 milionów lat temu, oraz zmianami ziemiskiej orbity znanymi jako cykle Milankovitcha (Milankovitch cycles).

Sama koncepcja takiego związku nie jest nowa, ale niektóre efekty prac są zadziwiające – powiedział James Zachos z University of California w Santa Cruz, główny autor pracy. Zadziwiające są między innymi wyniki badań pokazujące pokrywanie się oscylacji orbity z zapisami zmian klimatycznych w tym okresie.

Na kształt orbity naszej planety wpływa wiele czynników, które tworzą unikalne kombinacje na przestrzeni dziesiątków milionów lat. 23 miliony lat temu wystąpiła jedena z rzadkich kombinacji trzech z tych czynników.

Te czynniki to:

1. Mimośród orbity Ziemi. Ten parametr decyduje o kształcie orbity naszej planety. Kształt ten miałby zmieniać się od prawie idealnie kołowego do eliptycznego z okresem 100 tysięcy lat. Obecnie mimośród naszej orbity wynosi 0.0167 i dzięki temu odległość Ziemi od Słońca zmienia się od 147 milionów kilometrów (na początku stycznia) do 152 milionów kilometrów (na początku lipca).

2. Nachylenie osi Ziemi do płaszczyzny orbity. Zmienia się ono w przedziale od 22,1 do 24,5 stopnia. Okres tych zmian to 41 tysięcy lat. Obecnie wynosi około 23,5 stopnia.

3. Precesja. Zmiana położenia bieguna niebieskiego. Zmiany te zachodzą z okresem 21 tysięcy lat. Zjawisko to jest analogiczne to tego, które widzimy obserwując dziecięcą zabawkę – wirujący bąk. Wykonuje on szybki obrót wokół swojej osi, a jednocześnie oś zatacza niewielkie okręgi wokół kierunku pionu. Nachylenie osi do podłogi pozostaje stałe (gdyby ono zmieniało się – zmieniałby się parametr, który omówiono w punkcie 2.

Badający te problemy uczeni stwierdzili, że 23 miliony lat temu doszło do sytuacji w której orbita była prawie kołowa, a nachylenie osi obrotu do płaszczyzny orbity – niewielkie. Miało to doprowadzić do sytuacji, w której przez około 200 tysięcy lat zróżnicowanie klimatu na naszej planecie było stosunkowo niewielkie. Efektem takiej stabilizacji klimatu miało być zmniejszenie się średniej temperatury na biegunach o kilka stopni i powiększanie się obszaru zajmowanego przez lody Arktyki.

Autor

Marcin Marszałek