Dla planetologa badającego Marsa mało jest odkryć równie ekscytujących jak odnalezienie młodych wąwozów, najwyraźniej uformowanych przez płynącą wodę. Takie wyjaśnienie, choć pociągające ze względu na związek z wodą, nie musi być jednak jedyne. Konkurencyjna hipoteza, mówiąca, że wąwozy mogły powstać w wyniku osunięć ziemi, znalazła poparcie w wyniku… badanie ziemskiego Księżyca.
Wąwozy zostały po raz pierwszy zauważone w 2000 roku na zdjęciach wykonanych przez kamerę Mars Orbital Camera (MOC) zamontowaną na sondzie Mars Global Suyveyor. W opublikowanym wtedy w Science artykule, naukowcy postawili prowokacyjną hipotezę, że te geologicznie młode twory zostały utworzone przez wodę w stanie ciekłym w ciągu ostatniego miliona lat.
Do tej rewelacji należy jednak podchodzić ostrożnie. Badacze z Lunar and Planetary Laboratory donoszą, że podobne twory można obserwować na Księżycu. A tam na pewno nie zostały one uformowane przez wodę.
„Wszyscy chcielibyśmy znaleźć ciekłą wodę na Marsie” – mówi Gwendolyn Bart, autorka badań. – „To było by bardzo korzystne. Gdyby na Marsie była woda, dla potrzeb misji marsjańskich nie trzeba byłoby jej transportować z Ziemi. To byłaby duża oszczędność. Obecność wody w pobliżu powierzchni zwiększa również szansę na obecność form żywych na planecie„. Bart przyznaje jednak, że od początku była nastawiona sceptycznie do przedstawionych w 2000 roku hipotez. – „Zastanawiałam się, czy nie jest możliwe jakieś inne wytłumaczenie„.
Na krótce po zapoznaniu się z konkurencyjną hipotezą przedstawioną przez Allana Treimana, mówiącą, że obserwowane struktury mogły powstać w wyniku osunięć ziemi i działalności wiatru, badaczka miała okazję studiować archiwalne zdjęcia Księżyca wykonane przed 1969 rokiem, przed lądowaniem Apollo.
„Zupełnie przez przypadek znalazłam wąwozy, które wyglądały dokładnie jak te na Marsie„.
„Jeżeli hipoteza osunięć ziemi jest prawdziwa, powinniśmy się spodziewać podobnych struktur na Księżycu, gdzie nie ma wody. Okazuje się, że rzeczywiście tam są„.
Bart znalazła wąwozy w kraterze Dawes, o średnicy 17 kilometrów. Są podobne w strukturze i rozmiarach do tych widocznych na Marsie. Mała lawina, która doprowadziła do powstania wąwozu, mogła z łatwością zostać wywołana przez niewielki meteoryt, który uderzył w łagodne zbocze krateru.
Oczywiście znaleziska Bart nie stoją w sprzeczności z faktem, że wąwozy marsjańskie przypominają utworzone przez wodę wąwozy na Ziemi.
„Chodzi tylko o to, by nie zakładać, że wąwozy na Marsie powstały w wyniku działalności wody. Mogły ale nie musiały. Potrzebujemy innego testu, żeby to sprawdzić„.
