Na naukowców pracujących z Perseverance na Marsie czekała niespodzianka, kiedy wiosną 2021 roku łazik zaczął badać skały na dnie krateru Jezero. Miliardy lat temu krater ten był ogromnym jeziorem, a więc oczekiwano, że dno będzie się składać ze skały osadowej, która utworzyłaby się kiedy błoto i piasek osiadły na jego dnie, ale zamiast tego łazik natrafił na dwa typy skały magmowej. Jeden – utworzony z magmy znajdującej się głęboko pod powierzchnią planety, a drugi – z aktywności wulkanicznej na powierzchni. Perseverance również badał nietypowe formacje skalne, które powstały najprawdopodobniej z grubej warstwy magmy.
Wyobrażenie krateru Jezero z jeziorem – miejsce lądowania łazika Perseverance
Skały wieków
Skały magmowe są świetnymi archiwami historii, ich kryształy zapisują detale o momencie, w którym zostały utworzone, a to może powiedzieć naukowcom o tym, kiedy jezioro było obecne w kraterze. Wiemy już, że musiało się pojawić po uformowaniu się skał magmowych. Naukowcy mają nadzieję, że ich analiza pozwoli im odpowiedzieć na pytania takie jak: kiedy klimat Marsa sprzyjał powstawaniu jezior i rzek, a kiedy stał się zimną i suchą pustynią, jaką jest teraz?
Zrobione z bliska zdjęcie skały magmowej na dnie krateru.
Niestety, przez to jak się tworzą, skały magmowe nie są idealne do zachowania potencjalnych śladów starożytnego mikroskopijnego życia, które mogło istnieć na Czerwonej Planecie, i których wypatruje i poszukuje Perseverance. Za to skały osadowe, które często tworzą się w wodnym środowisku, mogą lepiej zatrzymać oznaki życia.
To dlatego naukowcy są podekscytowani tym, co łazik znajdzie w delcie rzeki pełnej skał osadowych, którą eksploruje od kwietnia 2022. Łazik zaczął już wiercenie i zbieranie minerałów, które operacja Mars Sample Return zabierze z powrotem na ziemię. Sprzęt zbyt duży, aby go zabrać na Marsa, przeanalizuje te skały pod kątem starożytnego życia na Czerwonej Planecie.
Tajemnicze magmowe formacje skalne
Perseverance udało się również rozwiązać długoletnią zagadkę Marsa, a mianowicie formację skalną mierzącą 70 000 kilometrów kwadratowych, rozciągającą się od wewnętrznej krawędzi krateru Jezero do otaczających go regionów, pełną minerału zwanego oliwinem.
Rozległy teren Marsa pokryty odsłoniętym oliwinem.
Minerał ten szybko krystalizuje się z magmy i szybko rozpuszcza się w obecności wody, co może dużo powiedzieć naukowcom o historii klimatu Marsa. Powstało wiele teorii próbujących wyjaśnić, dlaczego ten minerał jest tak obfity na tak dużej połaci planety. Proponowano wyjaśnienia takie jak uderzenie meteorytu, erupcja wulkanu czy procesy sedymentacyjne. Kolejna teoria była taka, że oliwin uformował się głęboko pod powierzchnią, zanim czas odsłonił go poprzez erozje.
Yang Liu z NASA Jet Propulsion Laboratory w South Carolina razem ze swoimi współpracownikami ustaliła, że ta ostatnia teoria jest najbardziej prawdopodobna. Perseverance otarł skałę, aby odsłonić jej skład i naukowcy, badając odsłoniętą łatę, skupili się na wielkości, składzie i teksturze oliwinu. Używając instrumentu do fitochemii rentgenowskiej, naukowcy ustalili, że ziarna oliwinu mierzą od jednego do trzech milimetrów, co jest o wiele więcej niż powinno być jeśliby się uformował z szybko stygnącej lawy na powierzchni, a więc prawdopodobnie magma nie wybuchała na powierzchnię krateru Jezero.
Wyjątkowe narzędzia naukowe
Łazik zabrał ze sobą na Marsa dwa bardzo ważne dla misji narzędzia: laser SuperCam oraz radar penetrujący grunt RIMFAX (Radar Imager for Mars’s Subsurface Experiment)
Wizualizacja Perseverance używającego lasera SuperCam, żeby badać skład molekularny powierzchni czerwonej planety
SuperCam posiada laser zdolny do waporyzacji skały oraz spektrometr światła widzialnego, który bada powstałą parę, żeby odkryć jej skład chemiczny. Łazik użył sprzętu 1 450 razy w ciągu pierwszych 10 miesięcy, pomagając naukowcom odkrywać skały magmowe na dnie krateru. W dodatku SuperCam używa świata prawie w podczerwieni – jako pierwszy na Marsie – żeby szukać minerałów odmienionych przez wodę. Jednak zmiany nie były rozpowszechnione na dnie krateru, co sugeruje, że albo skały były odizolowane od wody, albo woda istniała tam przez krótki okres czasu.
Radar Perseverance pokazujący nieodkryte oblicza podziemi Marsa
RIMFAX jest kolejną nowością, orbitery Marsa miały penetrujące grunt radary, ale teraz łazik dostarcza niezrównane detale i zdołał zbadać dno krateru na głębokość 15 metrów. Jego „radargramy” o wysokiej rozdzielczości pokazują, że warstwy skał są nieoczekiwanie nachylone pod kątem 15 stopni pod ziemią. Naukowcy pragną zrozumieć, dlaczego tak jest, aby poznać historię powstawania krateru.
Zespół naukowców jest podekscytowany tym, co odkrył i nie może się doczekać, jakie odkrycia jeszcze czekają na Perseverance.
