O zjawisku mikrosoczewkowania i jego pierwszych zastosowaniach pisaliśmy wcześniej. Obecnie mamy do czynienia z pierwszym odkryciem planety spoza Układu Słonecznego za pomocą mikrosoczewkowania.

Efekt grawitacyjnego soczewkowania światła pochodzącego z odległych gwiazd przez masywne bliższe obiekty, będące akurat po drodze, przewidział Albert Einstein w swojej ogólnej teorii wzgledności. Niedługo przyszło czekać na potwierdzenie za pomocą najbliższej gwiazdy – Słońca. Można drogą soczewkowania powiększyć zasięg dotychczasowych obserwacji, a teraz już rutynowo wykorzystuje się to zjawisko do odkrywania dalekich obiektów, na przykład kwazarów (czytaj więcej: Soczewkowanie grawitacyjne a odkrywanie odległych galaktyk“>1, Soczewka grawitacyjna zwiększa zasięg Teleskopu Kosmicznego“>2, Rekordowo soczewkowany kwazar“>3).

Zjawisko mikrosoczewkowania dotyczy natomiast światła zakrzywionego przez mniejsze obiekty, rozmiarów rzędu Jowisza czy Saturna. “Prawdziwą siłą mikrosoczewkowania jest zdolność wykrycia planet o niskiej masie” – opowiada dr Ian Bond z Instytutu Astranomicznego w Edynburgu w Szkocji. Dr Bond jest współautorem artykułu na ten temat. Ukaże się on 10 maja w Astrophysical Journal Letters.

Nowoodkryty układ planetarny znajduje się 17 tysięcy lat świetlnych od nas, w gwiazdozbiorze Strzelca. Planeta krążąca wokół czerwonego karła jest najprawdopodobniej półtora raza większa od Jowisza. Planeta i gwiazda znajdują się w odległości 3 jednostek astronomicznych od siebie. Razem soczewkują gwiazdę odległą o ponad 24 tysiące lat świetlnych, z okolic środka Drogi Mlecznej. Jest to pierwsza wiarygodna obserwacja tego typu – została ona powtórzona i potwierdzona przez inne zespoły badawcze.

Autorem pomysłu użycia zjawiska soczewkowania do obserwacji ciemnej materii był Bohdan Paczyński, profesor uniwersytetu w Princeton. Ten sam naukowiec, wraz ze swoim uczniem, Shude Mao, zaproponował metodę szukania planet z wykorzystaniem mikrosoczewkowania.

Prof. Paczyński sądzi, że dzięki tej technice w przeciągu kolejnych kilku lat uda się wokół odległych gwiazd zaobserwować planety wielkości Neptuna lub nawet Ziemi.

Aby zaszło zjawisko mikrosoczewkowania, musi być spełniony dość szczególny warunek: dwie gwiazdy muszą się znajdować dokładnie na tej samej drodze w linii łączącej je z obserwatorem. Wiadomo też, że gwiazdy przemieszczają się po niebie. Aby metoda była skuteczna, należy monitorować miliony gwiazd i przeprowadzać pomiary zanim zauważona para gwiazd się znów rozejdzie.

Dwie organizacje ułatwiają naukowcom to zadanie i koordynują badania w wielu miejscach: MOA (Microlensing in Astrophysics) oraz OGLE (Optical Gravitational Lensing Experiment).

“Bardzo ważne jest, by złapać gwiazdy właśnie wtedy, gdy ustawią się w jednej linii w stosunku do nas, a danymi musimy sie dzielić jak najszybciej” – mówi kierownik OGLE, prof. Andrzej Udalski z obserwatorium uniwersyteckiego w Warszawie. Projekt polsko-amerykański jest prowadzony przez prof. Udalskiego z Polski i prof. Paczyńskiego z USA. Wykorzystują oni obserwatoria w Las Campanas w Chile oraz 130-centymetrowy teleskop warszawski.