Naukowe badania prowadzone za pomocą krążącego wokół Ziemi Spektroskopu Dalekiego Ultrafioletu FUSE (Far Ultraviolet Spectroscopic Explorer) zostały 10 grudnia przerwane, kiedy zatrzymało się drugie z czterech kół używanych do precyzyjnego ustawiania orientacji sondy i kierunku, w który patrzą jej przyrządy. Sonda jest obecnie w trybie awaryjnym, a jej baterie słoneczne skierowane są na Słońce, aby zapewnić stały dopływ energii.

Trwają obecnie intensywne starania, aby FUSE mógł wrócić do pracy naukowej tak szybko jak to możliwe” – powiedział dr George Sonneborn, naukowiec z NASA pracujący przy misji. „Inżynierowie sprawdzają nowe metody zapewnienia kontroli położenia we wszystkich trzech kierunkach w przypadku, gdyby nie udało się uruchomić żadnego z zepsutych kół. Wprawdzie nie ma jeszcze ostatecznych wyników ich prac, jednak mają oni nadzieję, że w krótkim czasie uda się przywrócić prawidłową kontrolę położenia FUSE„.

Sonda używa czterech obracających się kół do ustalania swojej orientacji w przestrzeni. Trzy koła odpowiadają za orientację sondy w trzech kierunkach, czwarte koło jest kołem zapasowym i może zastąpić każde z trzech. W ciągu ostatnich dwóch lat dwa spośród trzech podstawowych kół miały problemy ze zbyt dużym tarciem. Spowodowało to, że obserwacje były kilka razy w tym czasie przerywane na czas krótszy niż jeden dzień. W każdym z tych przypadków producentom sondy, inżynierom z Orbital Sciences Corporation w Germantown w USA, udawało się przywrócić normalną pracę FUSE.

25 listopada koło odpowiedzialne za oś x zatrzymało się. Program naukowy był kontynuowany z użyciem trzech pozostałych kół. Jednak 10 grudnia zatrzymało się koło odpowiedzialne za oś y. Sonda przeszła w tryb awaryjny i pozostanie w nim dopóki nie uda się przywrócić kontroli położenia w trzech kierunkach.

Jeden z nowych pomysłów na przywrócenie kontroli zakłada nowo zaproponowane wykorzystanie urządzeń przenoszących na koła moment obrotowy. Zaproponowane rozwiązanie jest obecnie studiowane przez NASA i Uniwersytet w Baltimore, który prowadzi misję.

Kiedy pojawił się problem, FUSE był w trakcie prowadzenia bardzo intensywnych badań. Na spotkaniu Amerykańskiego Towarzystwa Astronomicznego, które ma odbyć się w przyszłym miesiącu, zostanie przedstawionych ponad 50 prac bazujących na obserwacjach tego satelity.

FUSE został wystrzelony 24 czerwca 1999 roku. Jego misja ma trwać przynajmniej 3 lata. Bada on najlżejsze składniki Wszechświata – wodór i jego izotop deuter wyprodukowany krótko po Wielkim Wybuchu. Misja ma pomóc w odpowiedzi na wiele pytań: Jakie warunki panowały we Wszechświecie krótko po Wielkim Wybuchu? Jakie są własności międzygwiezdnych obłoków gazu, z których formują się gwiazdy i planety? W jaki sposób pierwiastki chemiczne rozłożone w galaktykach?

Autor

Michał Matraszek